Aktywne monitory studyjne w niskiej cenie dla PC i domu
Wspomniałem jakiś czas temu o planach zaawansowanych testów dla odsłuchu muzyki w domu z monitorami studyjnymi polskiej produkcji. Chodziło o znalezienie dla nich optymalnego ustawienia w domu - na biurku lub podłodze, czy też zawieszone na ścianie. Uświadomiłem sobie jednak, że nawet najtańsze APS Klasik to relatywnie wysoki przedział cenowy w tym serwisie, co nie sprzyja szukaniu tu rozwiązań dla ich optymalnego ustawienia do słuchania muzyki przy biurku.
Mówiąc konkretniej - wyjaśnianie tego zagadnienia jest zbyt ryzykowne. Może to zostać błędnie zinterpretowane, że ten profesjonalny sprzęt w jakiś sposób nie jest dostatecznie dobry. Lepiej nie robić takiej niedźwiedziej przysługi dla tego rozwiązania typu bass reflex z wzmacniaczami pracującymi w klasie AB, które w parze mają moc 4x75 watt RMS przy THD 0,1% dla 50 W i 0,005% dla 5 W. Lepiej ograniczyć się do stwierdzenia, że dobrze się sprawdzi dla domowego zestawu hi-fi z PC w roli współczesnego magnetofonu.
Optymalnego ustawienia przy biurku wymaga otwór portu tunelu rezonansowego bass reflex - co jest najbardziej powszechnym rozwiązaniem w konstrukcjach głośników. Wikipedia ma w j. pol. całkiem dobre wyjaśnienie, czemu taka konstrukcja dla głośników stała się najbardziej popularna.
W obudowie z tunelem rezonansowym bass reflex wykorzystuje się energię wypromieniowywaną przez tylną stronę membrany głośnika niskotonowego, dzięki czemu można uzyskiwać niższe pasmo przenoszenia niż w typowej obudowie zamkniętej (ang. compact) bez tunelu bass reflex. Oprócz tego obudowa bass reflex pozwala uzyskiwać większą sprawność głośnika w zakresie niskich częstotliwości oraz ograniczyć zniekształcenia nieliniowe.
W tym przypadku otwór jest w tylnej ściance obudowy, bo to świetne rozwiązanie dla pracy w studio, gdzie monitory są w większej odległości od ściany. W domu jest często inaczej i to może być dla zbyt wielu całkowicie niezrozumiałe. Zaletą monitorów APS Klasik jest, że powietrze z portu bass reflex nie bije w twarz pracującego w studio.
Taką niedogodność ma droższy model APS Aeon, który widać na zdjęciu powyżej (po prawej). Skorygowano to w ekskluzywny modelu Aeon Germano, który powstał we współpracy ze studiem w Nowym Yorku. Zamiast 2 okrągłych otworów rozmieszczonych centralnie, ma jeden szeroki u podstawy, poniżej elementu niskotonowego. W domu przy biurku to ekskluzywne rozwiązanie wymaga najprawdopodobniej właściwego ustawienia, ale nie miałem okazji tego sprawdzić. Na zdjęciu jest także (po lewej stronie) APS Coax bez bass reflex, czyli typu compact. Sprawdziłem je i takie rozwiązanie jest najlepsze dla wiernego odtwarzania muzyki z PC przy biurku.
Pracujący intensywnie przez wiele godzin w studio wymagają jednak silniejszego poziomu dźwięku, wiec częściej wybierają rozwiązania z bass reflex. Natomiast przy biurku w domu moc Coax jest absolutnie wystarczająca. Ograniczeniem może być tylko ich cena, co dotyczy z pewnością także nieco tańszych APS Klasik, więc zbyt zaawansowane wyjaśnianie tematu bass reflex mogą zostać błędnie zinterpretowane.
Pomyślałem w związku z tym o Fostex PM0.4d, czyli japońskich aktywnych monitorach z bass reflex, które mają znacznie niższą cenę.
Mają wzmacniacze klasy D o mocy: 25W dla kanału niskotonowego i 18 W dla wysokotonowego. Wspomniałem już o nich latem 2016 roku i zwróciłem uwagę, że kosztują 399 zł, ale ta cena była dość niejasna w informacjach sklepów muzycznych - były jakieś promocje itd... Niemniej jeden ze sklepów bardzo słusznie opisał tą japońską ofertę monitorów studyjnych:
Kompaktowe aktywne monitory PM0.4 uzupełniają serię PM o monitor z najmniejszym głośnikiem średnio-niskotonowym 4”. Ze względu na niewielkie rozmiary, PM0.4 mają wiele zastosowań. Bardzo dobra jakość dźwięku powoduje, że doskonale sprawdzą się w niewielkim studio, instalacji audio, jako system odsłuchowy reżyserki, a nawet jako wysokiej klasy głośniki komputerowe. Niska cena, legendarna jakość i niezawodność japońskiej firmy FOSTEX, powodują, że jest to najlepsza oferta na rynku .
Fostex PM0.4d mają od lat dobrą renomę w świecie i wykres powyżej dla pasma przenoszenia 60 - 30 kHz jest wyraźnym potwierdzeniem tego. W praktyce nieźle się u mnie sprawdziły podczas publicznych testów Audiophile Music Server PC w przyjaznej akustyce Cafe Zaścianek w Sopocie. Profesjonalistom bardzo wiele mówi również recenzja w serwisie "Muzyk", gdzie w czerwcu 2014 roku Przemysław Ślużyński napisał w podsumowaniu:
Mimo niewielkich rozmiarów monitory Fostex PM0.4d są profesjonalnymi monitorami bliskiego pola i doskonale nadają się do codziennej pracy. Brzmienie jest precyzyjne i doskonale odzwierciedla rzeczywistość, jeżeli można tak powiedzieć o współczesnych nagraniach. Plany i panoramy, jak również pogłosy, są łatwe do kontroli. Równomierność pasma jest wzorcowa i nie przepuścimy żadnego błędu – jeżeli wiemy, jak i czego słuchać. Ze względu na rozmiary i dość duże jednak pasmo w dole Fostexy głośne nie są i trochę gorzej będzie z pokazaniem klientowi mocy i blasku jego produkcji – do tego musimy mieć coś większego i niekoniecznie liniowego. Jeżeli jednak zajmujemy się szeroko pojętą produkcją multimedialną i musimy słyszeć, co robimy – Fostex PM0.4d są bardzo ciekawą propozycją – zwłaszcza, że niezbyt drogą.
Bardzo pozytywna recenzja w j. pol. opublikowana była m. in. w czasopiśmie branżowym "Estrada i Studio ". Nie jest już jednak dostępna w ich archiwum i dotyczyła starszej wersji Fostex PM0.4n z frontowymi otworami bass reflex. Ten model utrzymuje nadal swoją cenę na rynku wtórnym, a recenzje w j. ang. są w serwisie Sound On Sound oraz Pro Sound News.
Full-range monitors and large rooms aren't an option for everyone, and some of us even have to make do with no more than a computer desk for a studio. The new Fostex PM0.4ns aim to deliver better performance than a typical desktop monitor, and are available with various high-gloss baffle colours (red, yellow, violet, black or white). The rounded baffle edges reduce diffraction, and the low weight and compact size mean that wall-mounting is practical.
Fostex has announced their new two-way PM0.4n studio monitors. Featuring a high efficiency bi-amp design (18W per LF and HF driver) and new cosmetics/colors, the PM0.4n fits perfectly into any audio environment. PM0.4n is now wall-mount ready with four implanted nuts on the bottom of the enclosure cabinet. The pitch between the nuts is suitable for popular wall mount brackets, great for surround sound implementations.
Na pozytywną ocenę Fostex przez Estrada i studio trafiłem w ich teście innego produktu:
Fostex, choć może nie tak popularny jak inne firmy produkujące monitory studyjne, zawsze miał tzw. "dobrą prasę", głównie dzięki wysokiej jakości wykonania i bardzo sumiennemu przetwarzaniu dźwięku, bez podbarwień i zakłamywania rzeczywistości sonicznej. I właśnie za to wiele osób go lubi i szanuje, a niektórzy wręcz nie wyobrażają sobie pracy bez klasycznych 6301, produkowanych nieprzerwanie od 1982 roku.
Fostex PM0.4n ma tradycyjne wzmacniacze klasy AB.
W specjalistycznych serwisach temat klasy wzmacniaczy został szeroko omówiony w wielu różnych perspektywach. Przykładowo Audio.com.pl
Jakie są i czym się charakteryzują klasy pracy wzmacniacza? O klasie pracy wzmacniacza decyduje konfiguracja prądów przepływających przez stopnie wyjściowe. Ten sam układ może być zarówno wzmacniaczem w klasie A jak i AB, zależnie od ustalonych prądów spoczynkowych. Jest to kwestią odpowiedniej regulacji układu. Do niedawna większość wzmacniaczy audio kojarzona była z układami liniowymi, pracującymi w klasie A lub AB.
Praktyczny przewodnik po klasach pracy wzmacniaczy audio Czym jest klasa pracy wzmacniacza? Najprościej można powiedzieć, że jest to swego rodzaju system, w jakim wykorzystujemy nasze elementy wzmacniające - lampy lub tranzystory. W fachowej terminologii klasę pracy wzmacniacza wyznacza to, jaką część sygnału - mającego postać sinusoidy - przewodzi pojedynczy element wzmacniający. Inaczej mówiąc - jak dużo obowiązków mu przydzielamy. Różnice między klasami pracy definiują wiele ważnych parametrów wzmacniacza, z których z punktu widzenia elektronika najważniejsza jest sprawność, a więc możliwa do uzyskania moc przy jak najniższym zużyciu energii elektrycznej, ale także ilość generowanych zniekształceń czy stopień skomplikowania całej konstrukcji.
Wzmacniacze stereo - budowa i klasy Każdy sygnał muzyczny, jeżeli chcemy go słuchać przez głośniki, musi być wzmocniony. Wzmocnienie odbywa się we wzmacniaczach mocy, których parametry w znacznym stopniu decydują o jakości dźwięku wydobywającego się z kolumn.
Wzmacniacze klasy A do Z, a nawet jeszcze dalej... Słuchaj – zwrócił się do mnie naczelny EP – nie spotkałem jeszcze elektronika, który by nie „popełnił” choć raz w życiu wzmacniacza audio. To najpiękniejszy dział elektroniki, pobudzający intelekt, ale również emocje, a nawet duszę. Tak, tak, jest przecież jakiś pierwiastek mistycyzmu i wiary w zakupie kabli za 10.000 zł. A co powiedzieć o wyższości lampy nad tranzystorem? Sierpień, plaża to idealny czas i miejsce żeby sobie uzupełnić i uporządkować wiedzę w tej dziedzinie. Napisz prosto, zrozumiale, ale nie bałamutnie o tych sprawach.
Schemat w instrukcji producenta wyraźnie wskazuje, że wzmacniacz jest tylko w głośniku aktywnym. Ze specyfikacji technicznej producenta wynika jedynie, że ma 30+30 W z klasą D i THD poniżej 0.05% przy 2 W dla prawego i lewego kanału. Musi pracować z tradycyjnymi filtrami pasywnymi dla systemu dwudrożnego, a nie aktywnymi, które wymagają bi-ampingu, a możliwe rozwiązanie mechaniczne tego w stylu bi-wiring nie wchodzi tu również w rachubę, bo na schemacie i zdjęciu nie widać dodatkowych złączy.
W sklepie polskiego dystrybutora zestaw kosztuje ok 900 zł. Ciekawa dla wielu czytelników może być blogowa recenzja PM0.4c i 5d. Powielone info o Bi-amp w PM0.4c wskazuje, że najprawdopodobniej treść jest autorstwa aktualnego przedstawiciela marki Fostex w Polsce i napisana została chyba z perspektywy aktualnego stanu magazynowego w ich sklepie. Autor podał w piątek 4 sierpnia 2017, że chodzi o "warszawskiego dystrybutora", czyli widocznie dokumenty przedstawicielstwa nie były jeszcze podpisane. W recenzji jest nostalgiczne nawiązanie do tradycji tej marki, ale obecnie jest to producent, który ma szersze ukierunkowanie. Wikipedia w j. ang. podaje na ich temat.
Foster Denki supplies audio equipment as an OEM: [list][item]speakers and headphones for Sennheiser, Sony, Yamaha, Denon, Nokia and Beats[/item][item]earphones for Apple's iPod and iPhone[/item][item]television speakers for the ToshibaREGZA television brand[/item][item]in-vehicle speakers for Clarion, Mitsubishi Motors, Honda, GM, Ford, Mercedes-Benz and others[/item][/list]
Podsumowanie
Jakość profesjonalnych monitorów studyjnych dobrze sprawdzi się także w domu, jeżeli zostaną właściwie ustawione - stosownie do ich cech akustycznych. Wspólną cechą dla APS Klasik i nowszych modeli Fostex jest, że są dwudrożne i mają otwór bass reflex z tyłu obudowy.
W instrukcji PM0.4d jest prosty rysunek, jak należy ustawić dwudrożny monitor studyjny względem głowy (uszu).
Jest także szkic jak umieścić je w pomieszczeniu. Brakuje jedynie informacji o odległości dot. otworu bass reflex, co w tym konkretnym przypadku znaczy, że monitor nie powinien stać bezpośrednio przy ścianie.
Rozwiązania w tym zakresie miały dać praktyczne testy APS Klasik dla odsłuchu przy biurku. Jedną z alternatyw jest rozwiązanie ortoakustyczne, gdzie dźwięk z monitora nie dociera bezpośrednio do uszu. Sprawdziło się to już podczas testów z PM0.4d w Cafe Zaścianek, chociaż nie dotyczyło biurka, a słuchaczy w wielu punktach jednocześnie.
PS 4 I 2020
W komentarzu wspomniana została chyba ta oferta na zdjęciu i jak napisałem w odpowiedzi głośniki mają także bass reflex, którego otwór jest w tylnej ściance. Specyfikacje tych produktów: Canton SP 206 >>> https://www.canton.de/en/archive/sp-206 Marantz PM 5005 >>>https://audiopolis.pl/modAudiopolis/pdf/PM5005.pdf
Informację marketingową o wzmacniaczu trudno jest przełożyć na jakieś konkretne technologie, chociaż może się to skojarzyć z lepszą jakością jego "mocy", bo w j. ang używane jest do tego określanie Current Feedback
Nowy, zintegrowany wzmacniacz PM5005 łamie wszystkie reguły. Jako pierwszy w swojej klasie oferuje technologię prądowego sprzężenia zwrotnego - funkcję, która zazwyczaj jest zarezerwowana dla droższych modeli! To rozwiązanie umożliwia bardzo szybkie i dokładne przetwarzanie sygnału, co skutkuje idealnie zbalansowanym dźwiękiem stereo, a także bardzo otwartą i precyzyjną sceną dźwiękową.
Nie wiadomo z czego komentator korzystał wcześniej, ale z tym zestawem muzyka będzie z pewnością wierniej odtwarzana z PC. To można właśnie nazwać analogowym uszlachetnieniem PC na potrzeby odtwarzania muzyki. Standardowa cena tego zestawu w polskim sklepie internetowym Denon Store to 3 796 zł, co jest bliskie ceny APS Klasik, a najtańsza we wpisie podpowiedź z Fostex to tylko 899.
PS 5 I 2020
Wyjaśnienie reklamowanej dla PM 5005 technologii jest w opisie modelu PM 7000 N
Wzmocnienie Current Feedback, uznana technologia konstrukcji obwodów opracowana przez firmę Marantz, została zaprojektowana z myślą o spełnieniu wymagań dotyczących odtwarzania muzyki w wysokiej rozdzielczości umożliwiając uzyskanie szerokopasmowego i szybkiego przetwarzania dźwięku. Current Feedback minimalizuje impedancję, generując bardzo niski potencjał uziemiający. Wzmacniacze Marantz Current Feedback zmniejszają potrzebę kompensacji fazy poprzez minimalizację ujemnego sprzężenia zwrotnego (NFB). Upraszcza to ścieżkę sygnału i zapewnia wysoką przepustowość, doskonałą odpowiedź chwilową i niezrównaną klarowność dźwięku w całym paśmie. W przeciwieństwie do konwencjonalnej topologii sprzężenia zwrotnego, technologia Current Feedback czyni wzmacniacz mocy niemal całkowicie odpornym na wymagające obciążenia głośników.
PS 7 I 2020
W komentarzu pojawiła się sugestia z głośnikami Edifier R2730DB, a w teście bechmark zwrócono uwagę na model P26000 za 699 zł w ich sklepie firmowym. Ma rozwiązania podobne do Fostex PM0.4c, ale Edifer nie stosuje gniazd dla tradycyjnych kabli. Aktywny głośnik ma zamontowany kabel z wtykiem XLR, a w pasywnym jest stosowne gniazdo.
PS 22 I 2020
W 1953 roku aktywny głośnik mono ze wzmacniaczem lampowym 2x18 W kosztował w Szwecji 1650 koron, co odpowiada aktualnej wartości ok 20 tys PLN