Ośmiobitowce nie chcą umrzeć – nowe oprogramowanie na stare komputery

Popularnośćkomputerów 8-bitowych już dawno minęła. Sporo sprzętu zminionych epok pozostało jednak w kolekcjach pasjonatów. Osobyzainteresowane tematem retro emulują też często programowośrodowiska sprzed dwóch dekad na swoim współczesnym sprzęcie.

Dlanich wszystkich powstaje nowe oprogramowanie tworzone przez i z myśląo entuzjastach starych komputerów oraz osobach żyjących w świeciewspomnień i nostalgii za minionymi technologiami.

Należyzauważyć, że w wielu przypadkach współczesne oprogramowaniepowstające na 8-bitowce znacznie przewyższa to z czasów ichświetności. Wpływ na to mają perfekcyjna znajomośćprogramowanej maszyny, specjalizacja i pasja twórców, ale teżpostęp w technikach i wiedzy programistycznej, jaki dokonał sięprzez te wszystkie lata. Choć sukces komercyjny nie jest na pewnopodstawowym celem autorów takiego oprogramowania, istniejąproducenci dbający o profesjonalną oprawę swoich wydawnictw, nieodbiegającą od tego, co spotkać można wśród wydawców gier iaplikacji na komputery współczesne.

Zapraszamywięc do przeglądu współczesnego oprogramowania na komputery8-bitowe. Zaczynamy od gier, czyli tego, co jest często podstawowympowodem zainteresowania sprzętem retro.

RocketSmash Ex (Commodore 64/128) to rozwinięcie gry Rocket Smashzgłoszonej w 2013 roku do konkursu dla twórców gier komputerowych.Pomysł rozgrywki zaczerpnięty został z gry Jet Pack dla komputeraZX Spectrum. Zasady są więc proste: na ekranierozgrywki musimy pozbierać wszystkie elementy kosmicznej rakiety izbiorniki z paliwem niezbędne do jej zasilania. Tę pozornienieskomplikowaną czynność utrudniają nam hordy obcych, którychstaramy się zlikwidować za pomocą broni laserowej. Gracharakteryzuje się bardzo dopracowaną grafiką: urozmaiceniprzeciwnicy, dynamiczne wystrzały i wybuchy oraz eleganckie intro.

Cyfrowawersja gry dostępna jest za darmo; do jej uruchomienia, gdy niedysponujemy fizycznym sprzętem, twórcy gry zalecają emulator VICE.Należy wspomnieć o dwóch płatnych wersjach gry: standardowej irozszerzonej. Znajdziemy w nich grę na kartridżu (niezbędny jesttu komputer Commodore 64) zapakowaną w eleganckie kartonowe lubplastikowe pudełko. Całość uatrakcyjniają dodatki w postaciplakatu i naklejek.

Strona domowa gry to rgcddev.itch.io/rocket-smash-ex.

Soulless (Commodore 64/128) to gra wydana w 2012 roku. Choć od tej daty powstało całkiem sporonowych gier, to ten tytuł zdecydowanie należy wyróżnić. Soullessma prostą fabułę – rozczłonkowana dusza, utracone królestwo,zemsta zamienionego w bestię króla Rizeka – całkowiciejednak wystarczającą do tego typu gier platformowych. Produkcjęcharakteryzują wysoka grywalność,znakomita grafika, dźwięk oraz animacja wszystkich postaci,urozmaicona scenografia i dopracowane sterowanie. Pod względemtechnicznym Soulless wykorzystuje maksimum możliwości komputeraCommodore 64.

Takżew przypadku tej gry wersjacyfrowa dostępna jest za darmo. Płatnewydania są gratką dlakolekcjonerów. Zawierają one kartridżz grą, płytę CD z materiałami dotyczącymi produkcji,wydrukowaną mapę (bardzo pomocną w rozgrywce), naklejki, a nawetkomiks.

Strona domowa gry to rgcd.bigcartel.com/product/soulless.

Hyperion (Commodore 64/128) to gra, która nie została jeszcze wydana. Informacje o pracy nadnią pojawiły się już w 2012 roku. Istnieje szansa, że w tym rokuzostanie ukończona. Na razie możemy przyjrzeć się udostępnianymzrzutom ekranu z gry, szkicom koncepcyjnym, filmikom przedstawiającymwprowadzenie do rozgrywki, a także fragmentom drukowanegopodręcznika.

Napodstawie wyżej wymienionych materiałów należy uznać, żebędziemy mieli do czynienia z prawdziwym hitem. Zapowiada siędopracowana gra platformowa (piękna grafika, duża liczba poziomów,rozległe lokacje) w klimacie science fiction. Autorzy wspominajątakże o dwudziestu różnych utworach dźwiękowych wzbogacającychprodukcję.

Wydawcą gry będzie Psytronik Software. Propozycję ekskluzywnego wydaniamożemy obejrzeć na profilu gry Hyperion na Facebooku.

RidiculousReality (Atari XE/XL) to gra, która zwyciężyła w 2012 roku wkonkursie programistycznym klubu ABBUC (niemiecki klub miłośników8-bitowego Atari). Produkcja charakteryzuje się połączeniemelementów zręcznościowych z logicznymi. W wypadku tej gry musimy,poza zręcznym i precyzyjnym sterowaniem postacią, ułożyć planszęz przesuwanych pokoi, po których się poruszamy. Ridiculous Realityto projekt słowacko-polski, a autorem screenów tytułowego ikońcowego jest Adam „Ooz” Powroźnik – szanowany w środowiskugrafik.

Grajest dostępna za darmo. Wcześniej istniało także płatne,limitowane wydanie na kartridżu.

Strona domowa gry to matosimi.websupport.sk/atari/2012/12/ridiculous-reality-final-version/.

DungeonHunt (Atari 400/800/XE/XL) to gra fabularna nawiązującą doabsolutnego klasyka gatunku, gry Dungeon Master. Jak widać,komputery ośmiobitowe to nie tylko gry platformowe. Dungeon Huntzawiera wszystko co charakterystyczne dla tego typu gier. Mamy więclochy najeżone pułapkami, rozwijane właściwości postaci, w którąsię wcielamy, wyposażenie do zdobycia i oczywiście potworyzamieszkujące podziemia.

Fanówgatunku na pewno nie odstraszy nieco chyba zbyt surowa grafika ioprawa dźwiękowa. W tego typu pozycjach własna wyobraźnia i takjest przecież najistotniejsza.

Gradostępna jest w limitowanym, numerowanym wydaniu na dyskietce.

Strona domowa gry to atariage.com/forums/topic/231654-dungeon-hunt-a-new-game-for-the-atari-8-bit/.

Castlevania: Spectral Interlude (ZX Spectrum 128) to gra czerpiąca pomysły zklasycznej serii gier platformowych Castlevania firmy Konami. Jakwspominają autorzy, gra miała być klonem Castlevania II: Simon'sQuest; powstała jednak zupełnie nowa i oryginalna produkcja.

Grałączy w sobie elementy gry platformowej i fabularnej. Opowiedzianaprzez twórców historia, choć zupełnie nowa, znakomicie uzupełniafabułę całej serii. Jak przystało na produkcję realizowanąprzez fanów Castlevanii, gra jest rozległa, urozmaicona,dopracowana technicznie i oczywiście dostępna za darmo. Należyzaznaczyć, że jest cały czas rozwijana. Powstają nowe wersjejęzykowe, usuwane są błędy i wprowadzane poprawki dotyczącerozgrywki.

Strona domowa gry to spectralinterlude.com

Cousin Horace (Sinclair ZX Spectrum 48/128) to gra stworzona przez włoskiegoprogramistę Alessandro Grussu'a, bardzo dobrze oceniona i wyróżnionaw 2014 roku przez magazyn „Retro Gamer”. Największą zaletą tejpięcioczęściowej gry jest to, że każdy z poziomów reprezentujeinny gatunek elektronicznej rozgrywki. Rozpoczynamy więc od gryplatformowej, następnie mamy „strzelankę”, gręprzygodowo-zręcznościową, labirynt i na końcu układankę. CousinHorace wyróżnia także kolorowa i bardzo szczegółowa grafika.

Gręmożemy pobrać za darmo ze strony internetowej autora.

NAV V9.6 (Commodore 64/128) to menadżer plików. Najnowsza wersja aplikacji pochodzi z 2013roku. Program, poza obsługą standardowych dla komputerów Commodorestacji dysków (1541, 1571, 1581), potrafi korzystać też zinterfejsów umożliwiających podłączenie dysków ATA lub kartpamięci (uIEC, IDE64). I właśnie przy tych bardziej współczesnychpojemnościach dysków NAV V9.6 pokazuje swoje możliwości. Abyrozpocząć przeglądanie plików, wystarczy kliknąć ikonęodpowiedniego urządzenia, a bardziej zaawansowane komendy dostępnesą z linii poleceń.

Programstanowi ciekawy przykład połączenia całkiem współczesnychrozwiązań (interfejs oparty o ikony, gigabajty danych) ze światemkomputerów 8-bitowych.

Menadżer plików znajdziecie na stronie csdb.dk/release/?id=115764.

FunkPaint0.43b (Commodore 64/128)to edytor graficzny, którego najnowsza wersja powstała w kwietniu2015 roku. Program charakteryzuje zaawansowana praca z możliwościąużycia skrótów klawiaturowych na powiększonym fragmencieedytowanej grafiki. Taki sposób działania na pewno ucieszy twórcówpixelartu.

Aplikacjaobsługuje formaty popularnych programów z czasów świetnościkomputerów 8-bitowych: Art Studio i Koala.

Imponującawydaje się lista urządzeń, które program wspiera. Do sterowaniamożemy użyć zarówno joysticka lub szeregu myszek, jak iklawiatury numerycznej Commodore 128. Wykorzystane zostaną takżeczęsto dosyć egzotyczne rozszerzenia pamięci wpięte w naszretro-sprzęt.

Strona domowa FunkPainta to singularcrew.hu/funkpaint.

AltirraBASIC (Atari 8-bit) to interpreter kompatybilny ze standardowymjęzykiem Atari BASIC. Charakteryzuje się szybszym od oryginałudziałaniem oraz wieloma usprawnieniami. Na uwagę zasługujesystematyczny rozwój programu i częste aktualizacje, które pozausuwaniem błędów wprowadzają między innymi nowe polecenia. Wrazz pojawianiem się kolejnych wersji interpretera aktualizacji podlegasolidnie przygotowana dokumentacja, stanowiąca niezbędne źródłowiedzy dla praktyków.

Oprogramowaniedystrybuowane jest w dwóch formatach: pliku wykonywalnego i obrazukartridża dającego możliwość całkowitego zastąpienia wiekowegojuż rozwiązania firmy Atari.

Powstaniei rozwój Altirra BASIC świadczy o tym, że pasjonaci 8-bitów nawetw obszarze języków programowania znajdą coś dla siebie.

SpartaDOS X (Atari 8-bit) to dyskowy system operacyjny dla komputerów Atari.Opisywane oprogramowanie uchodzi za najbardziej zaawansowany DOS dlakomputerów 8-bitowych. SpartaDOS X to umieszczone w kartridżurozwinięcie systemu SpartaDOS. Pierwsze i kolejne wydania systemubyły płatne. Od 2005 roku SpartaDOS X został przejęty przez grupępasjonatów (grupa koderska DLT) i rozwijany jest do dziś.

Wierszpoleceń i sposób konfiguracji systemu wzorowane są na MS-DOS.Należy jednak pamiętać, że SpartaDOS X nie jest kopią systemuMicrosoftu – pomimo pewnych podobieństw jest też sporo różnicwystępujących np. na poziomie formatu systemu plików czy formatupliku binarnego.

Odwersji 4.40 system potrafi obsłużyć do 15 partycji lub dyskówtwardych. Oprogramowanie charakteryzuje modułowa budowa, pozwalającana użycie sterownika do obsługi innego niż SpartaDOS FS systemuplików.

SpartaDOSX dystrybuowany jest jako moduł ROM. Najnowsze wersje systemuwymagają kartridża o pojemności 128 kB. W internecie dostępnyjest też opis sposobu montażu modułu z systemem wewnątrz8-bitowego komputera Atari.

System operacyjny znajdziecie na stronie sdx.atari8.info/index.php.

SymbOS(Amstrad CPC, MSX, PCW) to oprogramowanie, które wśród dotądzaprezentowanych powinno robić największe wrażenie. SymbOS jestwielozadaniowym systemem operacyjnym dla komputerów opartych o8-bitowy mikroprocesor Zilog Z80.

Zapodstawową motywację do stworzenia okienkowego systemu operacyjnegoautorzy uznają swój zachwyt nad okienkowym środowiskiem GEOSdziałającym na Commodore 64. Uznano, że dysponując np. AmstrademCPC 6128 (szybszy procesor, lepsza grafika i zazwyczaj dwa razywiększa pamięć) będzie można uzyskać jeszcze bardziejzadowalające rezultaty.

Takteż się stało. SymbOS może więc pochwalić się własnymmikrojądrem potrafiącym zarządzać do 1024 kB RAM. Systemobsługuje różne systemy plików, np. FAT32, i potrafi wykorzystaćdo 8 urządzeń pamięci masowej. Dla zainteresowanych szczegółowaspecyfikacja techniczna dostępna jest na stronie producenta.

Najciekawszewydaje się jednak GUI wzorowane na systemie Windows. Mamy więcdolny pasek z menu „Start” i zegarem po prawej stronie,przesuwane i skalowane okna oraz bardzo podobny zestaw ikon.

SymbOSdystrybuowany jest dodatkowymi aplikacjami, takimi jak odtwarzaczeplików wideo i audio, przeglądarką obrazków itp. Program doobsługi linii poleceń, kalkulator czy gra Saper znów przypominająo inspiracji systemem Windows.

Wartozapoznać się z tym ciekawym i wciąż rozwijanym systemem. Jeślinie dysponujemy odpowiednim sprzętem, powinniśmy skorzystać zprogramu WinAPE dla systemu Windows.

Strona domowa SymbOS-a to symbos.de.

Oczywiścieopisane w artykule oprogramowanie to nie wszystko, co ostatniopowstało dla komputerów 8-bitowych. Najwięcej pojawia się nowychgier. Wykorzystanie starego sprzętu do komputerowej rozrywki wydajesię być jak najbardziej zasadne i oczywiste. Przeciętny użytkownikmoże uznać, że rozrywkowe cele są chyba jedynymi możliwymi wprzypadku komputerów 8-bitowych. Stąd też mniejsza liczbaaplikacji użytkowych. Można stwierdzić, że ich jakość teżodbiega od poziomu gier.

Nowe,wciąż rozwijane systemy operacyjne to już zdecydowanieoprogramowanie dla pasjonatów i często próba udowodnienia, że na8-bitowym sprzęcie „też się da”.

Wartykule świadomie nie wspomniano o demoscenie. Tej grupie programównależałoby poświęcić oddzielny tekst. Liczba, a przede wszystkimjakość 8-bitowych produkcji scenowych jest zdumiewająca.

Jakwidać, świat 8-bitowców nie jest martwy. Polecamy śledzenieinformacji dotyczących tematów retro w internecie. Zachęcamy też doemulacji starych komputerów i zabawy także z tym najnowszymoprogramowaniem. Być może część z Was skusi się po jakimśczasie na zakup na rynku wtórnym prawdziwego komputera 8-bitowego…