Szanujmy swój wzrok – świat widziany przez bioniczne oczy jest przygnębiający

O jakże dziwny jest świat widziany przez oczy wariata, wspojrzeniu ich, zdrowy człowieku, nie poznałbyś wcale świata –pisał sto lat temu genialny S. I. Witkiewicz. A jaki jest światwidziany przez bioniczne oczy osób, które otrzymały protezysiatkówki? Przeprowadzone przez naukowców z University ofWashington badania zdołały odtworzyć wizualną przestrzeń tychproto-cyborgów. Daleko jej do wizji rodem z Terminatora. Jawiącegoim się świata też byśmy nie zdołali poznać.

W artykule opublikowanym wczoraj w filozoficznym periodykuPhilosophical Transactions B, amerykańscy badacze Ione Fine orazGeoffrey Boynton przedstawili symulacje, mające odzwierciedlaćdoświadczenie widzenia osób, które przeszły dwa stosowane dziśtypy terapii przywracających wzrok. To bezprecedensowe osiągnięcie,do tej pory nikt nie wiedział, co faktycznie widzą osoby zimplantami siatkówki. Dzięki informacjom tym pacjencizainteresowani kosztowną i nieprzyjemną procedurą medyczną będąmogli podjąć decyzję, czy faktycznie zadowala ich efekt –niewiele mający wspólnego z tym, co widzą zdrowi ludzie.

Rynek implantów siatkówki w ostatnich latach zaczął rozwijaćsię bardzo dynamicznie. Osobom dotkniętym zwyrodnieniem plamkiżółtej czy retinopatią barwnikową, u których większośćneuronów na siatkówce pozostała nieuszkodzona, obiecuje siętechniki medyczne, dzięki którym znów będą widzieć.Najpopularniejsze z nich to wykorzystanie elektrycznych protez, którestymulują pozostałe przy życiu komórki za pomocą macierzyelektrod wszczepionych w siatkówkę, oraz techniki optogenetyczne, wktórych wzbudza się aktywność neuronów na światło poprzezwprowadzenie do nich genu kodującego światłoczułe białko.

Wymuszone w ten sposób zachowanie neuronów niewiele ma jednakwspólnego z normalnym. Elektryczna stymulacja pobudza wszystkiekomórki w tym samym czasie, podczas gdy optogenetyczne białkareagują z opóźnieniem i mogą zadziałałać tylko na kilku typachkomórek. Tymczasem zdrowa siatkówka składa się z wielu typówkomórek, bardzo odmiennie reagujących na światło – to właśnieumożliwia bogactwo doświadczeń wizualnych, jakie zapewnia ludzkiaparat wzrokowy.

Efekt obu technik można zobaczyć na poniższym wideo: obraz polewej to wzorzec, w środku znajdziemy obraz postrzegany przez osobęz elektrodami wszczepionymi w siatkówkę, po prawej zaś obrazwidziany przez osobę po terapii optogenetycznej.

Symulacje tuprzeprowadzone wyszły daleko poza model tablicy wyników,czyli kratownicy z punktami podobnej do urządzenia, jakie używa sięna meczach do przedstawienia wyniku meczu. Taka kolekcja punktówmiała zademonstrować, co osoba z przywróconym wzrokiem zobaczy,jednak widok świata rzeczywistego nie przypomina przecież tablicywyników – nic więc dziwnego, że wiele osób po terapiach byłobardzo zawiedzionych tym, czego doświadczyli.

I nic w tym dziwnego – jedna i druga symulacja pokazują, żeoferowany pacjentom świat widzenia jest mroczny i odpychający. Byćmoże dla wielu z nich całkowita ślepota jest łatwiejsza dozniesienia, niż takie widzenie, jakie może zaoferować współczesnatechnika.

Zainteresowani więcej na ten temat znajdą we wrześniowymwydaniu Philosophical Transactions B.