Windows NT z kwietnia 1991: odkryto najstarszą kompilację

Znaleziono najstarszą dotychczas kompilację systemu Windows NT. Zbudowany trzeciego kwietnia 1991 roku zbiór plików to prawdopodobnie jedna z pierwszych wersji zdolnych do wyświetlania grafiki. Kształt wczesnych wersji Windows od lat jest tematem spekulacji.

Antyczne pliki umieścił w repozytorim dysków Jeff Parsons, autor emulatora PCjs. Zbiór trzech dyskietek dostarcza zestaw kilku archiwów ZIP, zawierających pliki rdzenia NT, bez instalatora i menedżera ładowania. Pliki były przeznaczone do ręcznego załadowania na komputerze z innym systemem. Komplet nosi nazwę WOW Reversi MIPS Demo i służył do zademonstrowania najważniejszych cech NT: wszechstronnej przenośności i obsługi architektury 32-bitowej.

Zestaw plików wykazuje zbiór cech szczególnych: układ oczekiwanych katalogów pochodzi jeszcze z systemu OS/2, ale same pliki składają się na podstawowy system NT: jest obecny NTOSKRNL, CSRSS i SMSS (brakuje podsystemu LSA obsługującego zabezpieczenia). Jest tylko jedna warstwa abstrakcji sprzętu: obsługa komputera Jazz, czyli referencyjnej stacji inżynierskiej, opartej o procesor MIPS R4000. Tworzenie wersji dla MIPS mimo docelowego planu wydania wersji dla procesora i386 miało na celu zachowanie dyscypliny w pisaniu przenośnych systemów. Poprawna implementacja miała w założeniu dać się łatwo przenieść.

"WOW" oznacza "Windows on Windows". W przypadku Windows NT na Intelu, jest to mechanizm SoftPC/NTVDM, uruchamiający środowisko 16-bitowe w okienku. W środowisku tym mogą pracować aplikacje 32-bitowe. Jest to mechanizm emulacji - w uproszczeniu - "wszystkiego poza procesorem". Na innych architekturach sytuacja bardzo mocno się komplikuje.

"WOW" w środowisku MIPS działa inaczej, nie tylko dlatego, że w 1991 rozwiązanie SoftPC jeszcze nie istniało. MIPS-owy NT wykorzystuje emulator architektury x86 (napisany przez Parsonsa na potrzeby demo!). Emulator ten ładuje wersję beta systemu MS-DOS 5.0, w niej - bardzo wczesną, dotychczas nieznaną betę środowiska Windows 3.1 i dopiero tam startuje grę Reversi. W taki sposób miało przebiegać uruchamianie klasycznych aplikacji Windows na innych architekturach procesora.

Odkryty system przedstawia się jako "32-bit Windows" lub "Windows 4.0", zastępując większość wzmianek o "NT OS/2". Nazewnictwo to wskazuje na to, że plan całkowitego przejścia Windowsa na NT zakładał nie rok 1998, a 1992. tymczasem przyszło na to poczekać jeszcze 10 lat. Bowiem choć NT na MIPS z kwietnia 1991 umiał uruchamiać intelowskie 16-bitowe programy Windows, cierpiał on na częstą przypadłość zaawansowanych systemów: był "prawie gotowy". Wiele rzeczy działało "w większości" i "przeważnie" i choć stanowi to niewątpliwe osiągnięcie inżynierskie, jest niewystarczające dla klientów.

Napisany w 370 kilobajtach emulator x86 dla MIPS świadczy o tym, że w projekcie NT pracowało wiele bardzo utalentowanych osób. Ale realia rynkowe sprawiały, że system pozostawał "prawie gotowy" jeszcze przez dwa lata.