Lekki, łatwy i przyjemny – test Q4OS ze środowiskiem Trinity

Jakiś czas temu stałem się szczęśliwym posiadaczem laptopa Toshiba L300, który stał się laptopem warsztatowym oraz urządzeniem wyjazdowym, gdzie prawdopodobieństwo kradzieży lub uszkodzenia MacBook’a jest duża. Niestety cherlawy procesor Intel Core 2 Duo oraz 2GB pamięci RAM powodują, że nie jest możliwe komfortowe korzystanie ze sprzętu pod Windowsem lub dystrybucji ze środowiskiem graficznym KDE Plasma 5, lub innym. Dziś na łamach swojego bloga opowiem kilka słów na temat Q4OS i samego środowiska TDE. Zapraszam.

Platforma testowa

Platformą testową jest Toshiba L300-29c, która ma poniższe parametry:

Sprzęt po zakupie miał dysk o pojemności 500GB oraz zainstalowany system Windows 7 Home Premium 32-bitowy. Jednakże dysk twardy był powolny oraz zajechany jak klapki po wakacjach nad Bałtykiem, to również zawierał dane poufne. Gratuluje nieuwagi sprzedającego i szybko został zamieniony na dysk SSD o pojemności 120GB, który przedtem działał w moim desktopie, a następnie HP Compaq 6720s, który pewnego dnia postanowił się zapalić. Jednak interwencja moja i mojego kumpla spowodowała, że udało się uratować dysk twardy. Podsumowując ,jeszcze od biedy można by było korzystać z takiej specyfikacji, gdyby zostałaby powiększona pamięć RAM. Producent umożliwia rozszerzenie pamięci RAM maksymalnie do 8GB. Dla mało wymagającej osoby lub dziecka pod zdalne nauczanie sprzęt daje radę.

Co to jest Q4OS?

Q4OS jest dystrybucją Linuksa, która została oparta o stabilną wersję Debiana, dzięki czemu system ma aktualne jądro oraz najważniejsze łatki bezpieczeństwa. System jest dostosowany pod słabą specyfikację oraz jest idealny pod wirtualizację, dzięki małemu zapotrzebowaniu zasobów przez system oraz wymaganiami minimalnymi, które prezentują się tak:

• Procesor o taktowaniu 300 MHz
• 256 MB pamięci RAM
• 3GB wolnego miejsca na dysku twardym

Dzięki takim wymaganiom udało się uruchomić tą dystrybucję na omawianym na łamach bloga HP T510. System w maksymalnej instalacji zajmował 3GB oraz dało się korzystać normalnie z internetu, oraz wielozadaniowości systemu.

„Niemiecki Debian” jak go nazwałem przez pochodzenie dystrybucji ,wspiera repozytoria Debiana, paczki w formacie *deb oraz preinstalowany jest menadżer pakietów, gdy instalujemy pełną wersję. Oprócz TDE [Trinity Desktop Environment] mamy również wersję z KDE Plasma 5 i wtedy trochę wzrastają wymagania minimalne:

• Procesor o taktowaniu 1GHz
• 1GB pamięci RAM 
• 5GB wolnego miejsca na dysku twardym

Teoretycznie wersja KDE Plasma mogła być wybrana, ale z mojego doświadczenia wiem, że 2GB pamięci RAM dla Plasmy 5 to jest przekąska i mogą być problemy ze stabilnym działaniem. Jeśli wgrywamy Q4OS ze środowiskiem TDE na czymś mocniejszym, to kreator proponuje instalację KDE Plasma, gdyż system spełnia wymogi sprzętowe. Wersję TDE mamy dla architektury 32-bitowej oraz 64-bitowej.

Trinity Desktop Environment – fork KDE 3.5, który nie jest znany

Fork jest, to rozwój projektu, który nie jest prowadzony przez macierzystą grupę programistów, a jest rozwijany i tworzony przez inną grupę programistów. Takim przykładem jest Mate, które jest forkiem GNOME 2.0, który jest dostosowywany oraz rozwijany przez społeczeństwo. Podobnym przykładem jest Trinity Desktop Environment, który jest rozwinięciem KDE 3.5. Powstał w 2010 z inicjatywy Timothy'ego Pearson. Społeczność TDE nadal rozwija środowisko, łata błędy i dostosowuje do współczesnego sprzętu. Środowisko graficzne domyślnie wygląda jak na poniższym zdjęciu

Instalacja

Do instalacji wykorzystałem obraz ISO w wersji „install-cd”, która nie zawiera systemu w trybie Live CD.

Instalację możemy wykonać w wersji tradycyjnej oraz w wersji zautomatyzowanej. Polecam wybrać opcję instalacji tradycyjnej, ponieważ jest możliwość ustawiania partycji oraz własnego konta użytkownika. W automatycznej jedynie jest pytanie o język i partycjonowanie automatyczne. Po instalacji systemu logujemy się na utworzone konto użytkownika. I jeśli system wykryje sterownik do karty sieciowej, to w przypadku karty sieciowej LAN od razu przełączy nas do instalatora pakietu językowego, a w przypadku karty WiFi zostaniemy poproszeni o połączenie się z siecią. Gdy zainstalujemy pakiet językowy, to przejdziemy do opcji poziomu konfiguracji pulpitu podobnie jak na poniższym zrzucie ekranu.

1. Full featured Desktop – pełna instalacja składników TDE, oprogramowania i pakietu biurowego oraz przeglądarki internetowej
2. The Basic Q4OS Desktop – podstawowe oprogramowanie i niezbędne narzędzia systemowe i biblioteki
   
3. Ultimately minimal desktop – podstawowe oprogramowanie i biblioteki, które pozwalają uruchomić środowisko. Pozostałe rzeczy musimy zainstalować sami
   

Na początek wybieramy poziom pierwszy i czekamy aż system pobierze wszystkie rzeczy i je zainstaluje. Zależności od urządzenia i połączenia internetowego potrwa maksymalnie do godziny. Po zainstalowaniu niezbędnych rzeczy dla środowiska graficznego oraz oprogramowania wyświetli się „Ekran powitania”.

Na samym początku odpinamy „Pokaż to okno przy starcie”, a następnie wybieramy „Instaluj zastrzeżone kodeki”. Instalator kodeków będzie wyglądał jak typowy instalator oprogramowania w Windowsie.

Jeśli jest taka potrzeba, to można z tego poziomu włączyć autologowanie. Wystarczy tylko potwierdzić i podać hasło użytkownika. Po podaniu hasła po uruchomieniu komputera nie będzie potrzebne podawanie hasła.

Toshiba L300 kontra Q4OS – jak to działa?

Sprzęt po instalacji tej dystrybucji zyskał drugą młodość, ponieważ na samym starcie system zużywa jedyne 425 MB pamięci RAM i nie wykorzystując przestrzeni wymiany. 

Wszystkie komponenty laptopa zostały wykryte przez system, więc nie wymagało ode mnie instalacji sterowników. System jest na tyle zoptymalizowany, że wielozadaniowa praca na combo C2D 2GHz + 2GB RAM nie powoduje zadyszki. Test na laptopie podzielę na kilka podpunktów:

• Praca biurowa
• Internet
• Multimedia
• Mobilna praca

System został zainstalowany w trybie minimalnym. Został dostosowany pod moje wymagania.

Praca biurowa

W systemie mam zainstalowany pakiet biurowy LibreOffice oraz Mozilla Thunderbird. W tym przypadku sprzęt nadaje się idealnie, ponieważ podczas wprowadzania tekstu lub jego edytowania pakiet biurowy nie powoduje efektu opóźnienia spowodowanego przez użycie procesora i pamięci RAM, którego skutkiem jest opóźnienie w wykonywaniu zadań lub zawieszanie się programu. Wczytywanie pliku z dużą ilością obiektów OLE trwa dłużej niż w przypadku nowszego sprzętu, lecz nie jest powodem do restartu komputera. 

W przypadku klienta pocztowego to pobranie oraz odczytanie i napisanie wiadomości nie jest powodem do irytacji. To takich rzeczy sprzęt z takim systemem się nadaje idealnie

Internet

Domyślnie Q4OS ma preinstalowaną przeglądarkę Google Chrome lub Chromium – zależne od architektury systemu operacyjnego. W moim systemie operacyjnym została zainstalowana przeglądarka Brave, która działała najlepiej od Chrome, Firefox oraz Opery. Ze współczesnym internetem sprzęt z tym systemem działa bardzo dobrze. Nie można odczuć problemów z działaniem stron internetowych oraz wszystkie testowane strony internetowe poprawnie się wczytały.

W przypadku YouTube jakość maksymalna, z jaką możemy oglądać filmy, to 720p. 

Gdy korzystałem z Canal+ Online i z opcji kanałów na żywo, to maksymalną jakością było również 720p. W obu przypadkach nie było efektu desynchronizacji obrazu z dźwiękiem, a sam obraz nie klatkował. W tym przypadku Q4OS + starszy sprzęt powoduje, że można komfortowo ,korzystać z internetu jakbyśmy korzystali z nowszego sprzętu.

Multimedia

Omówiłem w poprzednim podpunkcie kwestię YouTube oraz Canal+ Online, które na tym sprzęcie działają dobrze. System po instalacji kodeków uruchamia wszystkie formaty audio i video. Do słuchania muzyki domyślnie jest program Amarok, który jest nadal rozwijany i dostępny w najnowszych wydaniach KDE, a w tym przypadku mamy wersję dostosowaną dla TDE.

Program działa w tle, umożliwia organizację muzyki i synchronizację z urządzeniami przenośnymi. Do płyt CD Audio potrzebujemy VLC, bo Amarok nie potrafi uruchamiać płyt CD.

Jeśli chcemy zgrać płytę Audio CD, to w programie K3b. Ten program również pełni funkcję programu do nagrywania płyt. 

Do odtwarzania filmów jest VLC, który ogarnia wszystkie formaty oraz odtwarza płyty DVD. Również nie należy szaleć z jakością, bo płynnie jest do 720p. Wszystko zależy od urządzenia ,na którym będzie wgrany system. 

Popularny Spotify ma również dostępną wersję pod Linuksa do instalacji z repozytorium Spotify lub Snap. Jeśli jak ja korzystasz z Apple Music, to jedynie nieoficjalny klient, który jest w Snapie lub wersja z poziomu przeglądarki.

Edycja zdjęć przy pomocy GIMPa w przypadku tej konfiguracji jest możliwa, lecz wymaga cierpliwości i niewymagania od programu masy procesów jednocześnie. Prosta edycja zdjęcia trwała długo, bo od czasu do czasu program zatrzymywał się na takie 10 min i po tych 10 minutach wszystko wracało do normy.

Mobilna praca 

Do platformy testowej została zakupiona bateria, która jest zamiennikiem o podobnych parametrach co dostarczana przez producenta. Bateria, która została dołączona do tego laptopa, gdy go kupowałem pracowała, maksymalnie do 15 min. Była idealna, gdy zasilacz się odpiął i podtrzymywała rzecz, która była robiona na komputerze.

Laptop pracuje na baterii 2,5h przy opcji oszczędzania energii oraz średniej jasności ekranu. Niestety to jest maksimum dla tego laptopa, przy baterii o pojemności 4400 mAh. Jednak to były czasy, gdzie laptop miał być wydajny, a nie trzymać na baterii całego dnia. Czas jest wystarczający, aby szybko wykonać pracę i nie jest zauważalne skoki w kwestii działania systemu na baterii a na zasilaniu.

Dla kogo jest Q4OS? 

Q4OS jest dystrybucją dla osoby, która dostała lub zakupiła tani sprzęt i zamierza z niej korzystać jak ze współczesnego sprzętu. Dla tej dystrybucji nie ważne, czy to Thin Client, czy tani netbook system jest tak zoptymalizowany aby móc na dowolnym urządzeniu pracować lub korzystać z internetu. Niestety rzeczy idealnych nie ma, a Q4OS z TDE jest trochę wybredne i mam dwa przykłady, gdzie nie działa dobrze.

Pierwszym przykładem jest HP Compaq 6720s, który na tej dystrybucji zachowuje się dziwnie. Jeśli system zostanie uruchomiony na ekranie laptopa, to zamiast TDE mamy tryb tekstowy. Zalogowanie się i wprowadzenie startx nie pomaga. Przed uruchomieniem systemu należy podłączyć laptopa do zewnętrznego monitora, wtedy system uruchomi powłokę graficzną. Mimo że konfiguracja jest wykonana poprawnie zgodnie z poradami społeczności, to po restarcie mamy nadal sytuację, że tryb tekstowy na ekranie wbudowanym, a po podpięciu monitora wszystko jest dobrze.

Drugim przykładem jest Samsung R540 z procesorem Intel Dual Core P6000 i grafiką ATI Mobility Radeon HD545V. Ten laptop zainstalował poprawnie system, który został dobrany z architekturą procesora, jednak po chwili działania system zaczął wariować i wywalać losowe błędy związane niestabilnością działania. Po przejrzeniu forum społeczności wyszło, że winowajcą jest sterownik do Radeona, więc przeinstalowałem go i było tak samo jak przedtem. Jednak po instalacji LMDE (Linux Mint Debian Edition) ta sama karta graficzna potrafiła współpracować ze zintegrowanym układem graficznym

Jeśli planujesz przejście z siódemki na Q4OS z TDE, to na sam początek pomyśl nad instalacją testową na jakimś dysku twardym, gdzie nie ma danych, które możesz stracić. Wtedy będziesz miał pogląd, czy laptop lub komputer nie zrobi problemu po instalacji oraz ewentualnie dowiesz się jak rozwiązać problem, aby migracja przeszła bezproblemowo. Ta dystrybucja idealnie się sprawdzi dla osób posiadających starszy sprzęt, planujący powiększyć o tani sprawny sprzęt do nauki dzieci lub osoby starsze, które są przyzwyczajone do Windowsa XP lub siódemki.

Czy Q4OS jest Windowsem XP na miarę naszych czasów? – słowem podsumowania 

Q4OS jest dystrybucją Linuksa, która pokazuje stary komputer i może. Może być nadal użytecznym sprzętem do pracy i przeglądania internetu w konfortowych warunkach. I w przypadku kolejnej edukacji zdalnej stać się szkołą online, bo MS Teams lub Zoom posiadają wydanie dla Linuksa. System ten jest nadal wspierany i aktualizowany, dzięki temu możemy być bezpieczni w internecie w porównaniu do Windowsa 7 lub XP. Środowisko TDE ułatwia pracę dla osób, które nigdy nie dotknęły pingwina w czoło, a większość sprzętu po 2007 roku z ery późnego XP, a wczesnej Visty jest wspierana przez ten system. Zapraszam do komentowania i zwracania uwag.