Jak można "umieścić" pomysł, program(...) w działalności gospodarczej -cz. 1.
Poniższy(e) wpis(y) mają za zadanie przybliżyć, jak można "umieścić prawa własności intelektualnej w firmie". W pierwszej kolejności dotyczył on będzie ogólnej kwestii tj. wkładów do spółek kapitałowych. Stanowi rodzaj teoretycznego wstępu. Kolejne wpisy będą dotyczyć już konkretnych praw(autorskich, znaków towarowych etc.). Ostatni wpis będzie zawierał również, krótkie zestawienie alternatywnych sposobów w tym wykorzystania wspomnianych praw przez podmioty inne niż spółki kapitałowe.
Wkłady
Jednym ze zobowiązań wspólników spółek kapitałowych jest wniesienie wkładów na pokrycie obejmowanych udziałów. Zasadniczo wkłady są wnoszone w celu wyposażenia tworzonej spółki w kapitał(rozumiany tutaj jako wszelkie materialnie i nie materialne środki konieczne do prowadzenia działalności – realizowania celu, dla jakiego powstała spółka).
Jest to o tyle konieczne, iż spółka sama w sobie musi działać przez osoby fizyczne oraz musi być wyposażona w pewien konieczny majątek rzeczowy. Wkłady można dzielić na różne sposoby. Jeden ze sposobów to podział na wkłady pieniężne oraz niepieniężne.
Zasadniczo można powiedzieć, że wkłady pieniężne to wpłaty gotówkowe(a zatem nie tylko gotówką). Wkłady niepieniężne to wszelkie inne wkłady.
Wkładem niepieniężnym(inaczej aportem w spółkach kapitałowych) nie może być jednak wszystko. Wkładem niepieniężnym może być jedynie to, co m tzw. zdolność aportową i spełnia odpowiednie warunki.
Warunki, jakie musi spełnić dany przedmiot, aby móc być uznany za posiadający zdolność aportową, są zasadniczo bardzo liberalne. Orzecznictwo tak precyzuje charakter wkładów niepieniężnych, że mogą one objąć bardzo szerokie spektrum praw i rzeczy.
Po pierwsze, przedmiotem aportu oprócz rzeczy (jako aportu sensu stricto), mogą być inne prawa majątkowe.
Przywołane powyżej stanowisko zawarte w uchwale Sądu Najwyższego 7. sędziów z dnia 2 marca 1993 r. (III CZP 123/92, OSNC 1993/10/167) wskazuje już na początku, iż aport nie musi mieć wcale formy materialnej. Może on być również innym i dowolnym prawem majątkowym(z zastrzeżeniem, iż spełni inne warunki).
Wniesienie wkładów jest sposobem przeniesienia własności, jednym z warunków, jakie musie spełniać wkład jet konieczność można było nabyć.
Przedmiotem wkładu niepieniężnego mogą być jedynie dobra majątkowe dopuszczone do obrotu prawnego i o dającej się ustalić wartości ekonomicznej. Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 2 marca 1993 r. III CZP 123/92 OSNC 1993/10/167
Aby można mówić o danym w przedmiocie jako o wkładzie musi on nie tylko przedstawić wartość ekonomiczną, ale również konieczne jest, aby móc go wycenić. Dopiero w tym momencie możliwe staje się ustalenie, w jakim zakresie dany przedmiot może być w relacji do innych wkładów. Oczywiście trudno jest wycenić prawa na dobrach niematerialnych. W sumie nie ma jedynego i słusznego sposobu do oceny wartości składników majątkowych w działalności gospodarczej. Przedstawiane jest wiele różnorakich metod, które dają często rozbieżne wyniki. Dlatego też możliwość wyceny nie jest rozumiana w ten sposób, że konieczne jest uzyskanie wartości w sensie ścisłym, tj. obiektywnej i ponad wszelką wątpliwość. Takie rozumowanie pozbawiłoby zapewne zdolności aportowej wszystkiego poza pieniądzem.
Konieczne jest, aby dane prawo mogło być związane z aktywną stroną bilansu. Wynika to z faktu, iż kapitał zakładowy wskazywany jest po stronie pasywnej, zatem koniczne jest zrównoważenie bilansu.
Po trzecie, wkładem niepieniężnym mogą być prawa bezwzględne lub względne, jeśli są zbywalne i mogą zajmować w bilansie spółki pozycję aktywu[...] Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 2 marca 1993 r. III CZP 123/92 OSNC 1993/10/167, a także przywołane tam orzecznictwo (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992 r. III CZP 52/92; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1991 r. III CZP 32/91, OSNCP 1992, z. 1, poz. 7 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1990 r. III CRN 268/90, PUG 1991, z. 5, poz. 25)
Już teraz można powiedzieć, bez wkraczania na grząski grunt rachunkowości, iż prawa własności intelektualnej są zapisywane po stronie aktywnej.
Por. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości(tekst jednolity Dz.U.2013.330) załącznik nr 1 „Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla innych jednostek niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji”
Kolejną cechą, jaką musi być spełniona przez przedmiot będący wkładem niepieniężnym jest tzw. zdolność do podlegania egzekucji.
Por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992, IIICZP 52/92
Można powiązać ten wymóg z gwarancyjnym charakterem kapitału zakładowego dla wierzycieli spółki. Muszą oni bowiem mieć możliwość wykorzystania składników tego kapitału w przypadku dochodzenia od spółki swoich roszczeń. Gdyby odwrócić sytuacje i uznać za dopuszczalne wnoszenie praw niezbywalnych i niepodlegających egzekucji, wierzyciel nie mógłby się zaspokoić pomimo posiadania majątku przez spółkę. Wkładem do spółki kapitałowej nie może być w szczególności świadczenie pracy oraz prawa niezbywalne.
Por. Andrzej Kidyba, komentarz do artykułu 158 KSH, SIP Lex 2013
Przedmiotem wkładu mogą być w szczególności prawa rzeczowe oraz prawa obligacyjne na dobrach nie materialnych. Pomimo wcześniej wspomnianych warunków uznaje się(co prawda na gruncie wcześniejszego stanu prawnego), że:
[...]wkładem niepieniężnym do spółki mogą być wiadomości i doświadczenia o charakterze technicznym, nadające się bezpośrednio do zastosowania w procesie produkcji (know-how) Sąd Wojewódzki w Warszawie postanowienie z dnia 2 lipca 1990 r. XIV GR 1/90, "Orzecznictwo Gospodarcze" 1991, z. 2, s. 8)
.
W świetle powyższych opinii należy rozstrzygnąć, zagadnienia zdolności aportowej praw na dobrach niematerialnych w poszczególnych rozważaniach w odniesieniu do poszczególnych praw oddzielnie.