Nokia świętuje 150. urodziny: od tartaku po sieci komórkowe

Na całym świecie pracownicy firmy Nokia świętują jej 150. rocznicę urodzin – od Espoo do Pekinu i od Bangalore do Buenos Aires, przez Warszawę, Kraków i Wrocław. Urodziny Nokii to okazja do chwili refleksji nad wyjątkową historią firmy. W tak długim czasie firma przeszła przez kilka transformacji, badając nowe rynki i wprowadzając na nie produkty, o których długo będziemy pamiętać.

Nokia powstała w roku 1865, kiedy to Fredrik Idestam otworzył swój pierwszy tartak nad rzeką Tammerkoski. Nazwa firmy została ustalona w 1871 i pochodzi od rzeki Nokiavirta, nad którą powstał drugi zakład w 1867. W 1898 roku powstały nowoczesne Fińskie Zakłady Gumowe. Rozwój techniki pozwolił na elektryfikację miast i fabryk, naturalnym krokiem było więc otwarcie Fińskiej Fabryki Kabli, gdzie powstawały przewody dla telegrafu, a potem również całkowitej nowinki, czyli telefonu. W roku 1967 miała miejsce konsolidacja z producentem wyrobów gumowych i producentem kabli. Przez kilka lat firma działała więc w przemyśle drzewnym i elektronicznym, jednocześnie produkując opony, kalosze i sprzedając prąd do fińskich domów.

Pierwsze urządzenie elektroniczne, jakie wyprodukowała Nokia, powstało w 1962 roku na potrzeby elektrowni atomowych. Rok później firma zaczęła prace nad telefonem radiowym dla wojska, co doprowadziło do zawiązania w 1979 roku firmy Mobira Oy, należącej do Nokii i producenta telewizorów Solara. Wtedy też uruchomiona została pierwsza międzynarodowa sieć komórkowa Nordic Mobile Telephone i pierwszy telefon do samochodu Mobira Senator. Prawdopodobnie najpopularniejszym modelem tej marki była ważąca prawie kilogram Mobira Cityman 900, znana też jako Gorba, gdyż w 1987 roku uwieczniony z nią został sekretarz partii, Michaił Gorbaczow. W międzyczasie Nokia zdobyła także pozycję trzeciego w Europie producenta telewizorów, ma za sobą również przygodę z monitorami do komputerów osobistych.

Przez przeszło 30 lat fińska firma produkowała urządzenia przeznaczone do prowadzenia rozmów, komunikacji i korzystania z Internetu. Dzięki urządzeniom Nokii przeprowadzona została pierwsza rozmowa w przyjętym w Europie standardzie GSM. 10 listopada 1992 roku na rynku pojawiła się Nokia 1011 (na obrazku po lewej) — pierwszy masowo produkowany telefon GSM, sprzedawany także jako Mobira Cityman 2000. W 1993 roku była jedynym producentem telefonów GSM, której produkty bez wyjątku obsługiwały wiadomości tekstowe. Flagowcem była wtedy przygotowana do komunikacji tekstowej Nokia 2210 (po prawej) — pierwszy model z charakterystycznym dzwonkiem, który na stałe wpisał się do kanonu kultury popularnej. Ich największym konkurentem była wersja GSM Motoroli MicroTAC.

W ponad 30-letniej historii Nokia wyprodukowała kilkaset modeli telefonów w różnych cenach i na różne rynki. Jak każdy producent, Nokia ma na swoim koncie produkty dobre, złe… i bardzo brzydkie.

Do tych pierwszych zaliczyć należy, poza modelem 2210, bardzo popularną wśród użytkowników biznesowych Nokię 6310i. Wprowadzony na rynek w 2002 roku telefon był zapowiedzią nadejścia czasów smartfonów — miał Bluetooth, klienta poczty i trójzakresową antenę, dzięki której świetnie sprawdzał się także w podróży. Hitem, z którego Nokia znana jest do dziś, okazał się jednak model 3310, wprowadzony dwa lata wcześniej. Telefon był niedrogi, pancerny, relatywnie prosty w obsłudze i niezwykle popularny. Nokia sprzedała przynajmniej 125 milionów sztuk tych urządzeń. Jej poprzednik, model 3210 z 1999 roku, sprzedawał się jeszcze lepiej – 160 milionów sztuk. Warto zaznaczyć, że pozycję lidera na rynku telefonów komórkowych zdobyła jeszcze zanim te urządzenia weszły na rynek — Motorolę wyprzedziła już w 1998 roku.

Modele 3310 i 8210 doczekały się wznowienia przez francuską firmę Lekki, która specjalizuje się w przywracaniu do życia kultowych produktów. Ich wzornictwo zostało nieznacznie poprawione, ale jest wierne oryginałowi. Zostało zachowane także oryginalne oprogramowanie. Telefony kosztują 80 euro.

Na stałe w historii zapisały się także Nokia N90 i N95. Model N90 z 2005 roku, podobnie jak jego krewniacy, przypominał bardziej kamerę ręczną niż telefon komórkowy. Działający pod kontrolą Symbiana telefon był częścią multimedialnej serii Nseries, miał aparat z lampą doświetlającą i nagrywał filmy z dźwiękiem. N95, która zobaczyła światło dzienne dwa lata później, należała do tej samej rodziny i zasłynęła rozsuwaną w dwóch kierunkach konstrukcją – z jednej strony pokazywała tradycyjną klawiaturę, z drugiej przyciski do sterowania odtwarzaniem muzyki. Był to prawdziwy multimedialny komputer i jeden z najpotężniejszych telefonów Nokii. Nokia N95 konkurowała z pierwszym iPhone'em i mimo siły marketingowej firmy Apple bardzo długo sprzedawała się lepiej od niego.

Nokii N9 z MeeGo nie trzeba nikomu przedstawiać. To następca uwielbianego przez hakerów modelu N900 z systemem Maemo, który też został wskrzeszony, ale już jako telefon zupełnie otwarty. Model N9 ujrzał światło dzienne w 2011 roku. Jego wzornictwo w pewnym sensie wciąż żyje w dzisiejszych Lumiach, zwłaszcza tych turkusowych.

Naprawdę trudno stwierdzić co projektant miał na myśli, gdy rozrysował klawiaturę Nokii 3650. Poza niepraktycznymi klawiszami, ułożonymi w kole, ten model ma jeszcze jedną poważną wadę – jest koszmarnie brzydki. Jednak ma też dobre strony, jak kolorowy ekran i oszałamiające 3,4 MB wbudowanej pamięci. Równie trudnym w obsłudze był model 7600 z 2003 roku, czyli drugi model Nokii z obsługą 3G. Był kierowany do świata mody, reklamowany jako idealny do kieszeni także ciasnych damskich dżinsów i można było dobrać do niego jedno z wielu dostępnych wykończeń. Miał też świetny jak na tamte czasy aparat z matrycą 0,3 MPix. To go jednak nie uratowało.

Mówiąc o nieudanych projektach nie sposób nie przypomnieć szminkofonu, czyli Nokii 7280 z 2004 roku. To ciekawy eksperyment, polegający na upakowaniu telefonu w podłużnej kostce, którą należało rozsunąć, by włączyć aparat. Urządzenie nie ma klawiatury, więc do wybierania numerów należy wykorzystać kółko.

Z fabryk Nokii pochodzi także wiele gwiazd filmowych – przede wszystkim Nokia 8110, która wystąpiła w „Matriksie”. Aniołki Charliego dzwoniły z Nokii 8210, dzięki czemu zyskała ona ogromną popularność wśród pań. Val Kilmer używał Nokii Communicator 9000 w „Świętym”, Christian Bale w „Mrocznym rycerzu” cieszył się Nokią Xpress Music, a w nowym „Tronie” Nokia N8 w rękach Sama Flynna była potężnym narzędziem hakerskim. Nieśmiertelny dzwonek było słychać nawet w „Star Treku” z 2009 roku.

Nokia jest jednym z tych producentów sprzętu, którzy skonstruowali tablet kilka lat przed premierą iPada. Nokia M510 była gotowa do sprzedaży już w 2001 roku, ale na rynek nie weszła. Powód? Analitycy uznali, że rynek nie był na nią gotowy. Tablet działał pod kontrolą wczesnej wersji Symbiana, miał klienta poczty, kalendarz i przeglądarkę Opera. Na 10-calowym ekranie o rozdzielczości 800×600 pikseli można było pracować palcami lub dołączonym rysikiem, można było podłączyć do niego peryferia przez USB i PS/2, a także słuchawki. Z siecią łączył się przez WiFi. Akumulator pozwalał na 4 godziny nieprzerwanej pracy, co było wtedy czasem dość imponującym.

Droga do powstania tabletu, jaki znamy dziś, usiana jest porzuconymi prototypami i bardziej lub mniej udanymi produktami, które weszły na rynek. Tablet M510 wyprzedzał swoje czasy i badanie rynku pokazało, że jeszcze nie nadszedł dobry moment, by wprowadzić go na rynek. Z tysiąca wyprodukowanych sztuk przetrwało około 130, a niektóre rozwiązania powróciły cztery lata później w modelu 770.

Wiadomość o tym, że Nokia kończy z produkcją smartfonów, wywołała ogromne poruszenie. Zachwiany został porządek wszechświata, jaki zna wielu z nas. Jeśli jednak spojrzymy na historię firmy, nie powinno to dziwić. Firma zmienia profil działalności co kilkadziesiąt lat i jak dotąd dobrze na tym wychodziła. Oczywiście osobną kwestią jest to, jakie decyzje doprowadziły do porażki na polu telefonów komórkowych.

Dzisiejsza Nokia jest owocem dwóch znaczących zmian przeprowadzonych w ostatnich latach – kupna udziałów Siemensa w spółce, która w 2013 roku nosiła nazwę Nokia Siemens Networks, a następnie sprzedaży działu Devices & Services firmie Microsoft w 2014 roku. To, co powstało, jest silną, światową firmą technologiczną z trzema działami biznesowymi, z których każdy jest liderem w swojej dziedzinie. Nokia Networks zajmuje czołowe pozycje w większości segmentów rynku, w których działa, łącznie z 4G, HERE jest silnym graczem w usługach lokalizacyjnych dla sektora motoryzacyjnego, Nokia Technologies w dalszym ciągu rozwija i zarządza jednym z najsilniejszych i najszerszych zasobów patentowych w swoich sektorach przemysłu.

Obecnie wszystkie działy skupiają się na rozwiązaniach dla „świata w sieci”, w którym połączeni będą prawie wszyscy ludzie i miliardy urządzeń, gdzie oprogramowanie będzie utrzymywało te połączenia, systemy analityczne dostarczą informacje i gdzie automatyka zapewni prostotę i efektywność działania. 15 kwietnia 2015 Nokia zapowiedziała następny krok w swojej transformacji – połączenie z Alcatel-Lucent. Proces planowania w ramach tej transakcji jest już w toku i firma spodziewa się zamknięcia jej w pierwszej połowie 2016 roku.