20 lat bankowości mobilnej. Od wirtualnych oddziałów do banku w telefonie

Polska należy do czołówki krajów, w których bankowość internetowa stanowi filary gospodarki kraju. Można rzec, że w niewielu miejscach na świecie sektor ten rozwijał się równie szybko. Dziś niemal każdy Polak może skorzystać z usług swojego banku, wyciągając smartfon z kieszeni lub torebki. A wszystko zaczęło się ponad 20 lat temu.

Polskim pionierem bankowości internetowej był Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi, który 18 października 1998 r. jako pierwszy umożliwił dostęp do rachunku przez internet. Rozwiązanie nie spotkało się jednak z dużym zainteresowaniem – obsługa klienta była prowadzona przez wirtualne oddziały, a do konta nie wydawano kart płatniczych.

Klienci PGB mogli co najwyżej przelać pieniądze na konto, a następnie przekazać je dalej. Co więcej, bank nakładał na klientów dodatkowe opłaty, aby zrekompensować koszty prowadzenia bankowości internetowej. Rozwiązanie nie spotkało się z dużym zainteresowaniem, a ostatecznie PBG stał się częścią Banku Pekao.

Przełom nastąpił dopiero 26 listopada 2000 r. wraz z pojawieniem się w Polsce pierwszego w pełni internetowego banku, którym był mBank – oddział internetowej bankowości detalicznej BRE Banku SA. Klienci mBanku mogli zakładać konta z aktywnym dostępem i samodzielnie dokonywać transakcji takich jak przelewy czy zakładanie lokat.

Pomysł szybko podchwyciły inne banki – również te tradycyjne. Jeszcze tego samego roku szóstego grudnia wystartowało e-PKO – Oddział Internetowy PKO Banku Polskiego, a rok później w Polsce pojawił się również internetowy Volkswagen Bank direct oraz Inteligo. Z końcem milenium Polacy uzyskali także możliwość wnioskowania o przyznanie karty płatniczej do swoich internetowych rachunków.

Początek nowego tysiąclecia postawił przed konwencjonalnymi bankami nowe wyzwania. Te musiały sprostać oczekiwaniom coraz bardziej wymagających klientów i dostosować się do internetowych realiów. Wirtualne oddziały zaczęły ewoluować do modelu hybrydowego, w którym działały również w fizycznych oddziałach.

Z biegiem lat proste systemy do realizacji przelewów zostały wyparte przez zaawansowane portale pozwalające klientom na pełne zarządzanie swoimi finansami. Pierwszym bankiem w Polsce, który wprowadził takie rozwiązanie, był Meritum Bank specjalizujący się w obsłudze małych i średnich firm (dziś część Alior Banku). Jego klienci – oprócz sprawdzenia stanu konta i dokonania przelewu – mogli sporządzać analizy wydatków i wpływów na konto.

Tymczasem w Polsce pojawiły się również telefony komórkowe, a klienci banków zaczęli odczuwać potrzebę ich synchronizacji ze swoimi kontami.

Bankowość mobilna wbrew pozorom nie jest żadną nowością. Z oczywistych względów 20 lat temu nie mogła funkcjonować w postaci aplikacji na smartfony, które dzisiaj ma przy sobie niemal każdy Polak korzystający z usług banku. Jak łatwo się domyślić wszystko zaczęło się od internetu.

Wielkopolski Bank Kredytowy – dziś Santander Bank Polska – jako pierwszy w Polsce mógł poszczycić się dostępem do bankowości przez telefon. Wykorzystał do tego usługę SMS w 1999 r. oraz standard WAP (Wireless Application Protocol) w 2000 r. Klienci mogli skorzystać z usług banku pod pewnym warunkiem – ich numer telefonu musiał być zarejestrowany w sieci Plus. Chwilę później w ślady WBK poszedł również mBank.

Same SMS-y umożliwiały jedynie otrzymywanie powiadomień z banku i nie pozwalały na dokonywanie działań na koncie. Co więcej, za każdy komunikat wysłany przez instytucję trzeba było zapłacić. Informacje, jakie można było uzyskać w ten sposób to m.in. wysokość salda czy pięć ostatnich transakcji dokonanych za pomocą telefonu. Tymczasem WAP został opracowany w celu umożliwienia dostępu do usług internetowych, uwzględniając ograniczenia techniczne ówczesnych komórek.

Pierwszym telefonem wyposażonym w standard WAP była Nokia 7110. Technologia ta umożliwiała sprawdzanie salda, zdalne zarządzanie lokatami oraz wykonywanie przelewów. Jej zabezpieczenia bazowały na protokole sieciowym (WTLS) Wireless Transport Layer Security. Z czasem standard WAP został wyparty przez platformę Java Micro Edition, która została zaprojektowana z myślą o tworzeniu aplikacji mobilnych dla urządzeń o bardzo ograniczonych zasobach, takich jak telefony komórkowe.

W 2002 r. takie banki jak Inteligo czy Raiffeisen Bank Polska uruchomiły usługę pozwalającą na wykonywanie prostych operacji bankowych za pośrednictwem SMS-ów. Występowała ona w formie aplikacji zainstalowanej na kartach SIM sieci Plus i Era. Jednak dopiero w 2004 r. pojawiła się aplikacja z prawdziwego zdarzenia wypuszczona przez Raiffeisen Bank.

R-Mobile jako jedyna ówczesna aplikacja w Polsce, nie była zależna od operatora telefonii komórkowej, co eliminowało konieczność wymiany karty SIM. Została napisana we wspomnianym wcześniej języku Java Micro Edition i była wysyłana zdalnie na telefon klienta. Aplikacja pozwalała na sprawdzenie stanu konta i historii rachunków, wykonanie przelewów z datą bieżącą i przyszłą, a także założenie lokaty czy spłatę kredytu.

Serwis Mobilny Inteligo, który pojawił się 2008 r., jeszcze bardziej ułatwiał klientom zarządzanie kontem za pomocą telefonu. Był dostępny z poziomu przeglądarki, a dzięki ograniczeniu reklam i zbędnych grafik nie wykorzystywał nadmiernie pakietu danych. Na początku 2009 r. analogiczne lekkie serwisy uruchomiły banki takie jak Alior Bank, mBank oraz ING Bank Śląski.

Prawdziwy przełom w sektorze bankowości mobilnej nastąpił wraz z premierą smartfonów. W 2009 r., czyli dwa lata po zaprezentowaniu pierwszego iPhone’a pojawiła się również przeznaczona na niego aplikacja Mobilny Bank uruchomiona przez Raiffeisen Bank Polska. Serwis oferował praktycznie wszystkie usługi bankowe dostępne w dzisiejszych aplikacjach. Rok później analogiczne rozwiązanie zaoferował swoim klientom Alior Bank, a w kolejnych latach dołączyły do niego również Bank Millennium, Bank Zachodni WBK, Citi Handlowy, Bank Pekao SA i mBank.

Z biegiem czasu Android, który był bezpośrednią konkurencją dla systemu iOS, stał się oczkiem w głowie banków. Te w 2011 r. w końcu zaczęły uruchamiać na nim swoje aplikacje – a pierwszy znów był Raiffeisen Bank Polska. Ostatecznie doszło do tego, że banki traktowały system Google priorytetowo nad oprogramowaniem od Apple i to właśnie najpierw na niego trafiały aplikacje bankowe. W 2012 r. mBank podał, że z jego aplikacji korzysta 100 tys. użytkowników Androida i 50 tys. zwolenników iPhone’ów.

W ten sposób narodziły się dziś dobrze znane aplikacje bankowe na systemy iOS i Android. Pod koniec I kwartału 2015 roku liczba aktywnych użytkowników bankowości mobilnej w polskich bankach komercyjnych przekroczyła 4 mln osób. Na pozycję lidera wysunął się mBank z 953 tys. aktywnych użytkowników, na drugim miejscu był PKO Bank Polski – 734 tys. użytkowników, a na trzecim Bank Pekao, który miał 657 tys. mobilnych klientów.

Dziś z bankowości mobilnej korzysta już blisko 20,5 mln klientów banków. Zdecydowana większość używa w tym celu aplikacji na smartfonach. Jak wynika z danych zebranych z polskich banków po I kwartale 2022 r., liczba użytkowników aplikacji bankowych w Polsce wynosi 18,2 mln. Najwięcej osób korzysta z aplikacji PKO BP – ponad 4,1 mln. Na kolejnych czołowych pozycjach znalazły się także mBank –2,6 mln, ING – 2,3 mln, Pekao – 2,1 mln, Santander – 2,1 mln oraz Millennium – 1,8 mln.

Publikacja powstała w ramach cyklu z okazji 20-lecia dobrychprogramów. Wszystkie artykuły można znaleźć na stronie poświęconej jubileuszowi.