Groźne oszustwo. Nie pomoże nawet notariusz

W 2021 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach wydał wyrok w sprawie notariusza, który dokonał wpisu do księgi wieczystej na podstawie sfałszowanego dowodu. Ta sprawa, mimo że dotyczy wydarzeń sprzed kilku lat, jest warta przypomnienia, ponieważ ukazuje mechanizm niezwykle niebezpiecznego oszustwa. Rodzi też pytanie, czy istnieje możliwość obrony przed takim działaniem?

Na łamach portalu dobreprogramy.pl opisywaliśmy swego czasu historię mężczyzny, który próbował nabyć nieruchomość od pewnej spółki. W biurze notarialnym pojawiła się osoba podająca się za prezesa tej firmy. Posługiwała się ona dowodem tożsamości, który notariusz uznał za autentyczny. Po otrzymaniu kwoty 150 tys. zł, w tym 20 tys. zł zaliczki, transakcja została sfinalizowana. Warto zwrócić uwagę, że podpis na dokumencie był nieczytelny, ale zgodny z tym, który widniał na dowodzie.

Oszustwo szybko wyszło na jaw. Prawdziwy prezes firmy, przeglądając księgi wieczyste, zauważył, że nieruchomość została sprzedana bez jego wiedzy i zgody. W wyniku powództwa zainicjowanego przez spółkę, wpis został wykreślony, a notariusz złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Główny poszkodowany, czyli osoba, która miała nabyć nieruchomość, postanowiła pociągnąć do odpowiedzialności notariusza. Żądał on 150 tys. zł odszkodowania, jednak zarówno sąd pierwszej, jak i drugiej instancji oddaliły te roszczenia. Sądy uznały, że notariusz, dokonując sprawdzenia dowodu, spełnił obowiązek zachowania szczególnej staranności, a nie można od niego wymagać specjalistycznej wiedzy w zakresie rozpoznawania fałszywych dokumentów i podpisów.

Jak zauważa Sekurak, oszust, posiadając fałszywy dowód osobisty, może sprzedać cudze mieszkanie, a prawowity właściciel będzie musiał rozwiązać tę skomplikowaną sytuację. Do niedawna w Polsce produkcja takich dokumentów, zwanych eufemistycznie "kolekcjonerskimi", była całkowicie legalna.

Sytuacja uległa zmianie kilka lat temu, kiedy prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która zakazuje produkowania, sprzedawania i przechowywania dowodów osobistych dla kolekcjonerów w celu ich sprzedaży. Ustawa weszła w życie w 2019 r., ale fałszywe dowody tożsamości nadal można łatwo nabyć w Internecie, podając dowolne dane, w tym te uzyskane z różnych wycieków informacji. W obliczu orzecznictwa sądowego, konsekwencje takiego działania są łatwe do przewidzenia.

Nasza rada jest prosta: pilnujcie swoich danych, a już zwłaszcza nie wysyłajcie jak popadnie skanów dowodu osobistego czy prawa jazdy. Numer PESEL, nazwisko, a nawet zdjęcie paszportowe to informacje wymagające najwyższej prywatności. Sprawdzajcie też regularnie, czy przypadkiem nie padliście ofiarą jakiegoś wycieku, w czym pomocna może być m.in. baza danych Have I Been Pwned.