Polska wśród krajów najbardziej zagrożonych automatyzacją. Czy Twoje miasto opanują roboty?

O robotyzacji gospodarki mówimy zwykle w kontekście USA czyprzodującej w tym Japonii. I faktycznie, podwyższenie płacyminimalnej w Stanach nakręciło ten trend, całkowity koszt pracymaszyn okazał się w wielu wypadkach już dziś tańszy od pracyczłowieka. A jak to miałoby wyglądać w naszym kraju, przecieżwcale technicznie nie zacofanym, a w niektórych dziedzinach (np.e-bankowości) należącym do ścisłej światowej czołówki? Wedługanaliz ekonomistów Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych(WISE) będzie nieciekawie. Polska jest wśród najbardziejzagrożonych krajów tą wywołaną robotyzacją nową faląstrukturalnego bezrobocia.

Choć wspomniana publikacjaautorów WISE pt. „Praca czasu innowacji” pojawiła się w Siecijuż jesienią zeszłego roku, jest dobry powód, żeby do niejwrócić. To raport firmy rekrutacyjnej Adzuna, któraprzeanalizowała dostępne w Polsce oferty pracy, oceniłaumiejętności kandydatów – i zapowiedziała, że za dwadzieścialat 25% miejsc pracy po prostu zniknie, właśnie za sprawąrobotyzacji. To wcale nie odbiega od wniosków autorów WISE, którzyudowodnili, że Polska i Węgry należą do najbardziej zagrożonychautomatyzacją krajów Europy, zapowiadając zniknięcie nawet 36%miejsc pracy.

Przyjrzyjmy się bliżej raportowi Adzuny. Wykorzystano w nimwynikibadań ekonomistów Uniwersytetu Oksfordzkiego, którzy stworzylilistę zawodów najbardziej podatnych na robotyzację. Do tegodopasowano oferty polskich pracodawców. Widać, że największymproblem stanowi transport samochodowy. Wśród 198 tys.przeanalizowanych ofert pracy, 2,6% (5175) stanowiły wolne etaty dlakierowców. A to właśnie kierowcy należą do tych zawodów, któreznikną za sprawą inwazji robotów na gospodarkę.

Nie mniejszy problem stanowią pracownicy działów obsługiklienta, których rola sprowadza się przecież do wykonywaniapowtarzalnych procesów – i nie odstępowania od tego, co napisanona karteczce ani na krok. Dla nich ofert było 14467, tj. 7,3%. Tuzaś nawet robotów nie trzeba, w wielu wypadkach wystarczyrozpoznające mowę oprogramowanie. Robotów nie mogą się zaśpewnie doczekać pracownicy fizyczni w branży produkcyjnej iprzemysłowej, dla których ofert znaleziono 18163, tj. 9,1%.

Ciekawie wyglądają analizy automatyzacyjnego zagrożenia podkątem poszczególnych miast. Miastami, które robotyzacjanajbardziej może dotknąć, są Szczecin i Bielsko-Biała, gdzie aż29% miejsc pracy może zniknąć w ciągu tych najbliższych 20 lat.Na drugim biegunie mamy Kraków, Warszawę i Łódź, gdzie zagrożonejest 16% miejsc pracy. W rankingu wojewódzkim najgorzej wypadaśląskie, z 29% etatów, które mogą przejąć roboty, najlepiejzaś mazowieckie i wielkopolskie (gdzie dotyczy to 17% etatów).

Oczywiście można się pocieszać, że przecież na miejscezawodów, które znikną, pojawią się inne, dziś nieznane, któredadzą ludziom zatrudnienie. W raporcie WISE czytamy oto:

W dłuższym okresie WISE utrzymuje jednak, że rewolucjatechnologiczna zwiększa zatrudnienie i płace, często w tych samychsektorach i przedsiębiorstwach, bo wzrost wydajności sprawia, żemożliwe jest zatrudnienie większej liczby osób naspecjalistycznych, związanych z nowymi procesami biznesowymistanowiskach. Czy to słuszna opinia?

Wydaje się, że ekonomiści WISE popełniają błąd, niedostrzegając różnicy między wprowadzeniem maszyn parowych, którezastąpiły mięśnie ludzkie i zwierzęce, a wprowadzeniem maszyncyfrowych, które zastępują ludzkie sprawności umysłowe. Wwypadku tych drugich mamy do czynienia z procesem daleko bardziejtransformującym gospodarkę. Zastąpienie obsługiwanych przez ludzicentrów obsługi klienta przez sztuczne inteligencje możefaktycznie zwiększyć efektywność obsługi klienta i stworzyćprzez to zapotrzebowanie na realizację licznych nowych zadań, alekto powiedział, że te nowe zadania mieliby realizować ludzie, anie oprogramowanie? Jeśli już pojawią się w miarę uniwersalnesztuczne inteligencje, zdolne do zastępowania człowieka wokreślonych rodzajach aktywności, to wysoce prawdopodobne jest, żenowe dodatkowe zadania łatwiej będzie rozwiązać też za pomocąmaszyn, a nie uciekać się do problematycznej dla pracodawcy pracyczłowieka. Nie wydaje się też, by tych, którzy stracili pracęprzez maszyny łatwo było przekwalifikować na nowe, kreatywne iodporne na robotyzację zawody – czy przeciętny kierowca TIR-azostanie architektem oprogramowania albo konsultantem ds. socialmedia?

Dlaczego jednak to właśnie Polska ma być tak bardzo dotkniętanową falą bezrobocia? Odpowiedź brzmi przede wszystkim wrelatywnie niskim poziomie rozwoju gospodarczego naszego kraju na tleEuropy, przy dużej jednak populacji. Za kraje najbezpieczniejsze,jeśli chodzi o wpływ automatyzacji na rynek pracy uważane sąprzez WISE Norwegia i Szwajcaria, gdzie zagrożonych ma być 19%miejsc pracy. Są to kraje o małych populacjach a zarazem bardzowysokim PKB i wysokim w nim udziale sektora usług. Są to teżkraje, które mogłyby sobie jeszcze pozwolić na realizacjępromowanego przez współczesną lewicę „gwarantowanego dochodupodstawowego”, czyli de facto płacenia ludziom pensji minimalnejtylko za to, że żyją. W wypadku krajów mniej zamożnych, którychnie stać nawet na podstawowe zasiłki dla bezrobotnych, sytuacjawygląda daleko mniej ciekawie, zapowiadając w niektórych regionachspołeczne wykluczenie nawet 1/3 całej populacji.