Rachunki sprzed 1700 lat i prasa z międzywojnia. Polona.pl, czyli historia scyfryzowana
Przez długi czas brakowało w Polsce skutecznego narzędzia, które pozwalałoby na łatwy i bezpłatny dostęp do zbiorów Biblioteki Narodowej oraz innych rodzimych instytucji kulturalnych. Powodów do narzekań mamy jednak coraz mniej, a to w wyniku funkcjonowania serwisu Polona.pl, który przed dwoma laty rozpoczął nową erę w cyfryzacji polskich zbiorów kultury. Zakres tematyczny i chronologiczny dostępnych w serwisie zróżnicowanych materiałów jest imponujący i z całą pewnością niejednokrotnie przyda się w rozpoczynającym się roku szkolnym i nadchodzącym akademickim.
W teorii Polona.pl to serwis udostępniający wysokiej jakości skany wszelkiej maści zabytków kultury: książek, nut, dzieł sztuki, fotografii czy tekstów użytkowych o mniejszym lub większym znaczeniu historycznym. Każdy materiał, oczywiście na tyle, na ile pozwala na to stan badań, jest opatrzony szeregiem dodatkowych informacji-metadanych. Te bywają bardzo szczegółowe, w przypadku starych fotografii można dowiedzieć się nawet na jakim materiale przygotowano dostępną w zbiorach odbitkę. To oczywiście tylko jeden z przykładów.
Sukcesywnie powiększane zbiory Polony są bowiem ogromne i z początku mogą nieco przytłaczać. Są one podzielone na dziewięć podstawowych kategorii: czasopisma, książki, druki ulotne, pocztówki, fotografie, grafika i rysunki, rękopisy, nuty oraz mapy i atlasy. Każda z nich zawiera niekiedy dziesiątki podkategorii, na szczęście serwis oferuje dość przejrzystą nawigację oraz wyszukiwarkę. Odnaleźć materiał można zatem nie tylko po dacie (lub szacowanej dacie – najstarszy dokument w zbiorach to spisane w grece pokwitowanie z III wieku po Chrystusie), ale także języku, słowach kluczowych, autorze czy miejscu publikacji.
Wrażenie robi także jakość skanów. Zarówno w przypadku grafik, jak i tekstów, rozdzielczość jest bardzo wysoka, ponadto każdy plik można pobrać w formacie PDF lub JPG. Dodatkowym atutem w przypadku tekstów jest fakt, że pliki PDF zawierają oprócz pliku graficznego także transkrypcję, co pozwala na wykorzystanie ich – oczywiście w zgodzie z warunkami licencji, o których informacje również są dostępne z poziomu przeglądarki – do swoich celów.
W serwisie udostępniono także możliwość tworzenia własnych spersonalizowanych kolekcji. Dla zarejestrowanych użytkowników (konto można założyć także dzięki Facebookowi) użytkownik zyskuje dostęp do uporządkowanego zbioru zabytków, które uznał za szczególnie interesujące. Może go następnie przeglądać według takich kryteriów, jak autor, typ publikacji, jej data, oraz kilku innych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że serwis Polona w ogóle jest pod względem technicznym przygotowany na najwyższym poziomie. Witryna, która na dobrą sprawę jest zaawansowaną przeglądarką obrazków bardzo wysokiej rozdzielczości, działa szybko, sprawnie, nawigacja po niej jest intuicyjna, a interfejs przejrzysty.
Trudny do przecenienia dla uczniów i studentów będzie także dostęp do kompletnego i profesjonalnie przygotowanego opisu bibliograficznego poszczególnych zabytków. Materiały udostępnione na łamach serwisu mogą być zatem z łatwością i powodzeniem wykorzystywane w różnego rodzaju pracach, a rzadkość występujących tam treści ma potencjał do zdecydowanego zawyżenia oceny na wielu etapach edukacji i w zasadzie we wszystkich dziedzinach nauki.
Oprócz wartości edukacyjnej, Polona.pl to także źródło niezwykle ciekawych informacji o przeszłości. Oprócz takich smaczków, jak wspaniale brzmiące dziś archaizmy językowe, dają one także wyobrażenie o tym, jak przed wiekiem postrzegano świat. Niech przykładem będzie próba odpowiedzi na fundamentalne i niedezaktualizujące się pytanie o to, czy wolnomularze rządzą światem, czy ta malownicza krytyka kapitalizmu sprzed ponad stu lat.
Serwis jest także doceniany przez obcokrajowców, prezentuje poziom i funkcjonalność na wyróżniającym się poziomie nawet w skali europejskiej. Ponadto Polona.pl posiada także profesjonalnie i ciekawie prowadzoną stronę w serwisie Facebook. Udostępniane są tam przeróżne ciekawostki, oraz linki do najbardziej interesujących treści.