Zatrzymać sztuczną inteligencję? Jej wpływ na dziś i jutro

To nie tylko LLM-y (np. ChatGPT). W smartfonach Apple i Samsunga AI służy m.in. do szybkiej edycji zdjęć i funkcji sketch-to-image. Według Pew Research Center ponad 50 proc. przebadanych amerykanów deklaruje wykorzystanie AI. Analizy Stanford HAI wskazują, że 78 proc. organizacji używało AI w 2024 r.

AI pomaga w wyszukiwaniu informacji, tworzeniu treści i automatyzacji, ale budzi też pytania: czy ją ograniczać, czy raczej wykorzystać jej potencjał?

AI może więc stanowić narzędzie przydatne – od pomocy w szybkim wyszukiwaniu informacji, po tworzenie wymyślnych materiałów wideo i grafik. Niemniej ta stosunkowo nowa (przynajmniej dla szerszej publiczności) technologia budzi też spore obawy – czy powinniśmy się jej bać i próbować ograniczać jej rozwój? A może warto wykorzystać potencjał AI (artificial intelligence) i przyjrzeć się, co przyniesie nam w przyszłości?

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zacznijmy jednak od historii, bowiem bez – często skromnych – początków nie bylibyśmy świadkami powstania wielu imponujących narzędzi i technologii.

Podobnie jest w tym przypadku – narodzin AI można upatrywać już w latach 30. ubiegłego wieku, kiedy to Alan Turing przedstawił koncepcję abstrakcyjnego modelu obliczeniowego z głowicą czytająco-piszącą i nieograniczoną "taśmą" pamięci. Działanie maszyny wyznacza program instrukcji zapisany w tej samej pamięci. Co ważne, uniwersalna maszyna Turinga – bo to właśnie o niej mowa – mogłaby operować na własnym programie, w tym przeprowadzać jego modyfikację. W pojęciu uniwersalnej maszyny Turinga nie chodziło jeszcze o AI, a o przedstawienie konceptu urządzenia, które mogłoby wykonać każdy algorytm – co nie znaczy, że każdy problem można rozwiązać algorytmicznie.

Nietrudno jednak zauważyć, że jedną z cech takiej maszyny jest możliwość działania na własnym kodzie (potencjalnie go modyfikując), a to już mocno kojarzy się ze sztuczną inteligencją.

Genialny matematyk na tym jednak nie skończył – warto przytoczyć wykład z 1947 r., w którym mówił o maszynie "uczącej się z doświadczenia", a także pracę pt. Intelligent Machinery z 1948 r., która zawiera sporo idei precyzujących koncepcję sztucznej inteligencji. Co ważne, w głowie Turinga pojawił się również koncept sieci neuronowych.

Na temat początków sztucznej inteligencji można byłoby napisać znacznie więcej, jednak nie na historii się tu skupiamy. Zanim przejdziemy dalej, z dziennikarskiego obowiązku należy wspomnieć o pierwszym użyciu terminu "artificial intelligence" – termin "AI" wprowadziła propozycja warsztatów Dartmouth (1955); konferencja odbyła się w 1956 r. Osoby zainteresowane dalszą historią odsyłam do encyklopedii Britannica.

Jak każda nowa technologia, również AI wywołuje w społeczeństwie zarówno pozytywne, jak i negatywne reakcje. Zacznijmy jednak przychylnie, czyli od potencjalnych zalet sztucznej inteligencji.

Na World Economic Forum czytamy, że Bill Gates ma aprobujące spojrzenie w tej materii. Jeden z założycieli Microsoftu przyrównuje ważność rozwoju sztucznej inteligencji do stworzenia m.in. internetu czy mikroprocesora. Przewiduje, że AI wpłynie wyraźnie na służbę zdrowia, pracę, naukę oraz przemysł. Twierdzi ponadto, że technologia może pomóc w leczeniu uleczalnych chorób u dzieci z biednych krajów.

W kontekście opieki zdrowotnej warto przytoczyć badanie opublikowane na portalu Nature Medicine, według którego badania mammograficzne wspierane AI miały ok. 17,6 proc. wyższą wykrywalność raka piersi (6,7 kontra 5,7 na 1000 badań) przy porównywalnym współczynniku wezwań.

Sztuczna inteligencja ma również szansę przełożyć się na wyższą produktywność. Wyniki innych badań również robią wrażenie – przykładowo, 73 proc. firm stawia AI na pierwszym miejscu wśród inwestycji cyfrowych. Ponadto raport PwC wskazuje, że w branżach najlepiej predysponowanych do wykorzystania AI wzrost produktywności mierzony przychodem na pracownika jest ok. trzykrotnie szybszy niż w branżach najmniej eksponowanych na AI, a od 2022 r. tempo produktywności w tych branżach niemal się czterokrotnie zwiększyło.

W internecie niejednokrotnie można natknąć się na komentarze wyrażające obawę związaną z rozwojem sztucznej inteligencji. Nie chodzi wyłącznie o strach przed potencjalną autonomicznością i rozwojem świadomości AI, która mogłaby zagrozić ludzkości. To – przynajmniej w tej chwili – wydaje się wizją odległą i obecnie mało prawdopodobną.

Niepokój w pierwszej kolejności dotyczy wpływu AI na życie codzienne, w tym na rynek pracy. Co więcej, według sondażu MITRE–Harris Poll 52 proc. pracowników w USA obawia się, że AI może zastąpić ich w pracy. Obawy w tym zakresie widać również w Polsce – nie trudno zauważyć komentarze internautów wyrażające niepokój o zatrudnienie w przyszłości.

Równie przerażające jest potencjalne wykorzystanie AI do manipulacji i dezinformacji. Obrazy tworzone przez sztuczną inteligencję wyglądają coraz bardziej realistycznie. To samo tyczy się materiałów wideo – kiedyś generatywna AI przez swoją nieporadność doprowadzała widzów do gromkiego śmiechu (ktoś jeszcze pamięta Willa Smitha jedzącego makaron?), natomiast dziś wygenerowane wideo prezentuje się nieporównywalnie lepiej. Allison Johnson na łamach The Verge zwraca uwagę, że efekty są już na tyle przekonujące, iż w praktyce trudno je odróżnić od prawdziwych obrazów bez specjalnych narzędzi.

AI jest narzędziem wszechstronnym, wykorzystywanym w wielu dziedzinach. Jak każda nowa technologia, budzi kontrowersje i obawy. W dobrych rękach może rozwiązywać realne problemy. Warto jednak AI uważnie obserwować i poszerzać wiedzę na jej temat, bowiem jest to również instrument, który można wykorzystać do niecnych celów.