Microsoft wskrzesza .NET Framework: nowa wersja starej biblioteki

W Łatkowy Wtorek sierpnia miała miejsce dość cicha (choć ogłoszona) i bardzo nietypowa premiera. Microsoft wydał .NET Framework 4.8.1, kolejną wersję środowiska programistycznego uznawanego dotychczas za "zamrożone" i już nierozwijane.

Sierpniowy pakiet comiesięcznych aktualizacji z Redmond, tym razem dość mało spektakularny, skrywał w sobie pewną trudno dostrzegalną (nawet mimo oficjalnej notatki) nowość: w ramach nowej wersji Visual Studio opublikowano instalator środowiska Microsoft .NET Framework o numerze 4.8.1. Wydanie to kompletnie "nie pasuje do układanki" i jest mało spodziewanym wydarzeniem w dziejach .NET.

Przejście bibliotek i silnika wykonawczego .NET na model wieloplatformowy o otwartych źródłach poskutkowało zerwaniem kompatybilności nowego środowiska (.NET Core) z poprzednim (.NET Framework). Nowa wersja miała być jedyną otrzymującą innowacje, funkcje i rozszerzenia, a stary Framework miał pozostać w ramach trybu zgodności wbudowanym elementem Windows. Programy celujące w Framework mogą dzięki temu działać dalej, ale jeżeli programista zechce skorzystać z jakichkolwiek dotnetowych nowości, musi przejść na "nowy .NET", początkowo nazywany .NET Core, a dziś po prostu .NET.

Otwierając źródła, projekt Microsoft .NET doprowadził do opublikowania forków najpopularniejszych składników, jak CLR (środowisko uruchomieniowe), Roslyn (kompilator), Entity Framework, ASP.NET, Windows Forms, WPF, Blazor i wiele innych. Wszystkie one mają swój odpowiednik we Frameworku znanym z Windows, ale to one - a nie wbudowana w system wersja - są dziś rozwijane.

Stary .NET Framework, którego źródeł nie otworzono, miał się zatrzymać na wersji 4.8. Jest on wbudowany w Windows 10 i możliwy do doinstalowania do starszych Windowsów (Windows 7 wzwyż). Otrzymuje on oddzielne aktualizacje kumulatywne w Windows Update. Nowego dotneta domyślnie w systemie nie ma wcale.

Dziewiątego sierpnia Microsoft opublikował notatkę dotyczącą wydania wersji 4.8.1 Frameworka. Ogłoszenie brzmi tak, jakby nigdy nawet słowem nie wspomniano o tym, że rozwój .NET Framework ma się zatrzymać. Ot, po prostu nowa wersja. To pierwsze zaskoczenie. Drugim jest to, dla jakich systemów wersja 4.8.1 jest dostępna.

Oczywiście, stary Framework nie zostanie wydany dla Linuksa i Maka (to zresztą technicznie niewykonalne). Ale jego najnowsza wersja jest możliwa do zainstalowania wyłącznie na ostatnim Windows 10 (1904x), Windows 11 oraz Windows Server 2022. Ogranicza to odrobinę grono odbiorców... ale czy ktokolwiek będzie chciał celować ze swoim programem akurat w 4.8.1? W przypadku nowych programów - zapewne nikt. Zostanie wybrany ".NET Core". Można się najwyżej zastanawiać, czy jest przebudowywać swoją aplikację specjalnie pod 4.8.1 (jeżeli nie planuje się migracji z Frameworka).

To oczywiście zależy od projektu, ale patrząc na nowości w wersji 4.8.1 łatwo dojść do wniosku, że korzyści są skromne. Owszem, to pierwsza wersja natywnie obsługująca platformę ARM64 (bez translacji). Zainteresuje to zapewne wszystkich tych, którzy mają wystarczająco mocy przerobowych by wdrożyć się na nowej architekturze, ale za mało by zmigrować na nowego, otwartego dotneta. Ile jest takich osób/projektów? Pewnie gdzieś jakiś się znajdzie...

Pozostałe zmiany dotyczą zgodności UI z Web Content Accessibility Guidelines: dostępności etykiet, czytelności/przewidywalności kontrolek, poprawnej obsługi okna przez systemowego Narratora i tak dalej. Co więcej, w przypadku Windows Forms, nowości działają tylko w Windows 11.

.NET Framework 4.8.1 jest na wskroś nudnym wydaniem. Interesujące jest w nim w zasadzie tylko jedno: motywacja. Czy nową wersję wydano celem promowania platformy ARM64? Czy może jest to jakaś migawka z zachodzącej "pod spodem" wymiany kodu między otwartymi wersjami Windows Forms/WPF a ich odpowiednikami ze starego świata? Jeżeli tak, to wymiana ta jest dość wybiórcza.

Windows Update nie zainstaluje wersji 4.8.1 samodzielnie (na to wygląda). Dokumentacja identyfikowania wersji nie została jeszcze zaktualizowana pod kątem wykrywania wydania 4.8.1. Stary Framework nie zacznie być też na nowo rozwijany. Szansa na migrację dotychczasowych projektów akurat na wersję 4.8.1 jest skromna. Obsługa ARM64 sprawia, że wydanie niniejszej wersji nie jest całkowitą zagadką, niemniej było to dość niespodziewane.