Windows Vista z 2024 roku. Ostatnia aktualizacja dla starych systemów

Dobiegł końca okres rozszerzonego, płatnego wsparcia dla Windows Server 2008 i 2008 R2. Było ono już dostępne wyłącznie dla klientów z maszynami wirtualnymi w Azure, ale aktualizacje wydawano publicznie i były dostępne w Windows Update.

Interesującą cechą tych poprawek było to, jak sprawdzają możliwość aktualizacji. Według licencji, od 2020 roku powinny one działać wyłącznie na systemach zaopatrzonych w ESU - dodatkowy składnik rozszerzonego licencjonowania i klucz, uprawniające do przedłużonego wsparcia. W roku 2023 z kolei, aktualizacje miały pasować wyłącznie do wirtualnych instalacji Windows Server.

Ale same aktualizacje tego nie weryfikują. Przede wszystkim sprawdzają, czy pasują do systemu Windows NT 6.0 lub 6.1. Następnie - w przypadku Windows 7 - czy zawierają klucz i pakiet ESU. Zaaplikują się tylko gdy jest obecny. Znaleziono sposób, by "przekonać" aktualizacje, że aplikują się na system z kluczem ESU, ale w przypadku starej Visty nie było to potrzebne.

Vista utraciła wsparcie w 2017 roku, ale jej serwerowy odpowiednik był oparty o ten sam kod, tracąc wsparcie w 2020. Przez trzy lata do Visty pasowały poprawki z Server 2008. Okazały się pasować jeszcze przez 3 następne lata - bo poprawki do Windows Server 2008 sprawdzały czy system to "NT 6.0" i "jeżeli jest serwerem, to czy zawiera klucz ESU". Jeżeli system nie jest serwerem, sprawdzenie go nie dotyczy… i poprawki po prostu aplikują się.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Ograniczenie aktualizacji tylko do Azure nie wprowadziło żadnych dodatkowych weryfikacji, które wykonywałyby się na klienckiej Viście. W dodatku, mimo przeznaczenia wyłącznie do maszyn pracujących w chmurze Microsoftu, poprawki do "Windows Server 2008 w Azure" były publikowane w ogólnodostępnym Katalogu Microsoft Update i opisywane obszernymi notami wydawniczymi, również dostępnymi publicznie. Możliwe było więc samodzielne pobranie i zaktualizowanie Visty. Naruszając licencję.

Ostatni raz taka pasująca aktualizacja została wydana 9 stycznia 2024, siedemnaście i pół roku temu po premierze Visty. Pakiet o identyfikatorze KB5034173 aktualizował rdzeń systemu do wersji 6003.22464, skompilowanej 1 grudnia 2023. Oczywiście, celując w Windows Server, wydawane w ciągu ostatnich czterech lat poprawki nie usuwały błędów w całkowicie "klienckich" składnikach Visty (jak Media Center), co oznacza że pozostają one dziurawe. Ale nie jest to szczególny problem. Vista bowiem nie nadaje się dziś do codziennego użytku, a powodem tego stanu rzeczy jest Chromium.

Dziś na Vistę nie jest oficjalnie dostępna żadna nowa wersja pełnoprawnej przeglądarki internetowej. Istnieją rozwiązania nieoficjalne, jak Supermium, które korzysta z własnej wersji środowiska uruchomieniowego i bibliotek. Nadrabia tak braki w API Visty, odpowiedzialne za porzucenie wsparcia dla niej przez Google i pozostałych. To mało znany i nieprzetestowany szerzej projekt, choć według statystyk z GitHuba szybko się to zmienia. Nie wiadomo, na ile projekt "udźwignie" zmiany z przyszłych wersji Chromium, obecnie jednak zachowuje zgodność z wydaniem 119. Niemniej, nie jest to przeglądarka, którą można bez wahania polecić jako program do logowania do banku.

Istnienie Chromium (i w konsekwencji Electrona) na Vistę znacząco przedłużyłoby żywotność tego systemu, nie ulega jednak wątpliwości, że utrzymywanie oprogramowania w wariantach obchodzących brakujące API to bardzo duży koszt. Choć system wygląda zdumiewająco nowocześnie i w opinii wielu - lepiej niż Windows 8/10/11, wewnątrz jest mocno przestarzały. Chromium zawierało do niedawna dziesiątki "ifów", wprowadzających własną obsługę funkcji DWM, DirectWrite, dźwięku przestrzennego i zarządzania energią, nieobecnych w Viście. Porzucenie wsparcia dla Visty i Siódemki pozwoliło usunąć mnóstwo kodu, ułatwiając rozwój przeglądarki.

I choć dziś da się żyć z pakietem biurowym sprzed dwóch dekad i programem pocztowym z 2017 roku, brak przeglądarki internetowej i obsługi "aplikacji" będących de facto instancją Chromium, znacząco ogranicza zastosowania takiego systemu jak Vista. Nawet gdy jest on zaktualizowany poprawką ze stycznia 2024.